Σοφία Τολίκα

Η Σοφία Τολίκα γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη όπου ζει και εργάζεται. Σπούδασε πολιτικός μηχανικός στο Α.Π.Θ. και φωτογραφία στο Ι.Ι.Ε.Κ. E.S.P. Ασχολείται με τη φωτογραφία ενεργά από το 2005. Έχει πραγματοποιήσει τρεις ατομικές εκθέσεις φωτογραφίας και έχει συμμετάσχει σε αρκετές ομαδικές με κυριότερες την 1η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης (το 2007), το Second Cities Photo Project στο Košice της Σλοβακίας (το 2007), τις Φωτογραφικές Συναντήσεις Κυθήρων (το 2008 και το 2013). Το 2013 κέρδισε το Βραβείο Νέων Ελλήνων Φωτογράφων στις Φωτογραφικές Συναντήσεις Κυθήρων για τη φωτογραφική της σειρά “Homes Sweet Homes” συνοδευόμενο από ατομική έκθεση στα Κύθηρα το 2014.

Φωτογραφίες της έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και ιστοσελίδες, καθώς και στο ειδικό ένθετο του περιοδικού «Εντευκτήριο» - τεύχος 84 - για την καλλιτεχνική φωτογραφία. Ασχολείται επίσης με slideshows και video.

Τη Σοφία γνώρισα προσωπικά στις Φωτογραφικές Συναντήσεις Κυθήρων το 2013. Με εξέπληξε ευχάριστα με την συμμετοχή της στο διαγωνιστικό κομμάτι ως νέα φωτογράφος αλλά και με την θετική και ιδιαίτερη αύρα του χαρακτήρα της. Ένα χρόνο αργότερα, στις «συναντήσεις» και με ολοκληρωμένη έκθεση, μου έδωσε το έναυσμα για την παρούσα συνέντευξη.

Τι σε προσέλκυσε στον κόσμο της φωτογραφίας; Τι συνέβη το 2005 που σε ώθησε να ασχοληθείς ενεργά με τη φωτογραφική τέχνη;

Ένα ταξίδι στην Ινδία ήταν μάλλον η αφορμή σε συνδυασμό με την αγορά της πρώτης μου ψηφιακής μηχανής τότε. Γυρνώντας πίσω και δείχνοντας τις φωτογραφίες μου σε φίλους, με παρότρυναν να ασχοληθώ περισσότερο με τη φωτογραφία. Το ένα έφερε το άλλο και ξεκίνησα να ψάχνω στο ίντερνετ, να διαβάζω, να γνωρίζω το έργο μεγάλων φωτογράφων, να μαθητεύω κοντά σε δασκάλους και να φωτογραφίζω συστηματικά.

Ποια είναι η πηγή της θεματολογίας σου; Κινείσαι με αυστηρά θεματικά όρια (υπόθεση εργασίας) ή σε ελκύει κάτι συγκεχυμένα φωτογραφικά και σταχυολογείς -ή όχι- στο τέλος;

Το αγαπημένο μου είναι να μην έχω κάποιο αυστηρό θεματικό πλαίσιο μέσα στο οποίο να κινούμαι. Να βγαίνω και να φωτογραφίζω δηλαδή οτιδήποτε μου κάνει εντύπωση φτιάχνοντας ένα οπτικό ημερολόγιο. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια άρχισα να φωτογραφίζω και πάνω σε συγκεκριμένο θέμα. Αυτό με βοήθησε κυρίως στο να εμβαθύνω και να δημιουργώ ένα πιο οργανωμένο και ομοιογενές σύνολο εικόνων.

Πως διακρίνεις την «καλή» φωτογραφία;

Η καλή φωτογραφία για μένα είναι αυτή που δημιουργεί ατμόσφαιρα χωρίς πολλά τρικ και υπερβολές, που μπορεί να οδηγήσει το μυαλό σου σε πολλά μονοπάτια, που σε κάνει να αναρωτιέσαι πάντα για αυτήν και τη σκέφτεσαι αρκετές φορές και μετά από χρόνια.

Χρώμα ή Μαυρόασπρο;

Σε έναν κόσμο γεμάτο χρώμα, προτιμώ να φωτογραφίζω με χρώμα, αλλά δεν αποκλείεται αν υπάρχει συγκεκριμένος λόγος να επιλέξω κάποια στιγμή και το ασπρόμαυρο.

Το μέσο (φιλμ, ψηφιακός αισθητήρας, είδος μηχανής) είναι κάτι που ορίζει ή ορίζεται από την «υπόθεση εργασίας» (project) / φωτογραφική κατάσταση;

Το μέσο μπορεί να ορίζει σε ορισμένες περιπτώσεις μια φωτογραφική κατάσταση, αλλά νομίζω ότι αυτό δε θα πρέπει να είναι το ζητούμενο. Προσωπικά αν και ξεκίνησα να φωτογραφίζω ψηφιακά, πριν λίγα χρόνια άρχισα να τραβάω και με φιλμ και lomo μηχανές κυρίως σαν άσκηση για να προσέχω το κάδρο μου, αλλά και για να έχω το στοιχείο της έκπληξης, που δυστυχώς έχει χαθεί σε μεγάλο βαθμό στον ψηφιακό κόσμο.

Παρατήρησα ότι έχεις πειραματιστεί και με το video, το θεωρείς συγγενές με τη φωτογραφία; Σκέφτεσαι να εμβαθύνεις;

Ναι, το θεωρώ συγγενές με τη φωτογραφία αν και μου φαίνεται πολύ πιο πολύπλοκο. Βρίσκω ότι το να δίνεις κίνηση στην εικόνα και να μοντάρεις προσπαθώντας να φτιάξεις μια ιστορία, έχει πολύ ενδιαφέρον και θα ήθελα σίγουρα να εμβαθύνω γυρίζοντας μια ταινία!

Ποιες είναι οι φωτογραφικές σου επιρροές; Υπάρχει κάποιος/α φωτογράφος που θαυμάζεις ή να το θέσω και διαφορετικά, νιώθεις ότι επικοινωνείς άμεσα με το έργο του;

Αρχικά ήταν ο Atget, η Franscesca Woodman, o Lee Friedlander. Στη συνέχεια ήρθε να προστεθεί ο Plossu, ο Harry Callahan, ο William Eggleston, ο Saul Leiter, ο Stephen Shore, η Nan Goldin. Μπορώ να πω ότι αισθάνομαι πιο κοντά με το έργο της Γαλλίδας φωτογράφου Dolorès Marat, μία φωτογραφία της οποίας είχα δει σε κάποιο φεστιβάλ και από τότε έχω αγοράσει όλα της τα βιβλία... Από Έλληνες (τους «πρεσβύτερους») θαυμάζω τη Βούλα Παπαϊωάννου, τον Κώστα Μπαλάφα, τον Λουκά Σαμαρά και την Ελένη Μαλιγκούρα.

Κοινωνικά δίκτυα, εκθέσεις, φεστιβάλ, προβολές … Ποια η γνώμη σου για  όλα αυτά; Είναι ένα είδος αποσυντονιστικής υπερέκθεσης ή βοηθούν πραγματικά το φωτογράφο;

Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια έχουν ξεφυτρώσει σαν μανιτάρια άπειρα φεστιβάλ που ζητούνε τη συμμετοχή των φωτογράφων (συνήθως με το αζημίωτο) και μπορεί κάποιος να βρεθεί να χάνει πολύ χρόνο εις βάρος της δημιουργίας στέλνοντας συμμετοχές παντού με αντάλλαγμα λίγη δημοσιότητα. Θεωρώ ότι χρειάζεται μέτρο σε όλα αυτά, όπως και προσοχή, γιατί ο φωτογράφος σήμερα επίσης κινδυνεύει να δημιουργήσει μια στρεβλή εντύπωση για το έργο του από τα κοινωνικά δίκτυα. Πάντως, καλό είναι, αν κάποιος πιστεύει ότι έχει ολοκληρώσει μια φωτογραφική σειρά, να προσπαθήσει να την εκθέσει σε κάποιο φεστιβάλ ή σε κάποιο θεσμό που εκτιμά και σέβεται ή να προχωρήσει στην έκδοση κάποιου βιβλίου, ώστε να την αφήσει πίσω του και να προχωρήσει παρακάτω.

Ταλέντο, ευφυΐα, εργασία, σπουδές. Τι συνθέτει, κατά τη γνώμη σου, ένα καλό φωτογράφο; Θα ήθελες να τα ταξινομήσεις;

Το να ανακαλύψει κανείς το ταλέντο του σε κάποιο τομέα νομίζω είναι μια καλή αρχή. Από 'κει και πέρα, βέβαια χρειάζεται συστηματική ενασχόληση, εργασία και αφοσίωση, ώστε να μην πάει χαμένο που λένε! Οι σπουδές και η ευφυϊα σίγουρα μπορούν να βοηθήσουν, ωστόσο πιο σημαντικό για ένα φωτογράφο / δημιουργό θεωρώ πως είναι να έχει σφαιρική μόρφωση και καλλιέργεια, όπως και εμπειρίες από την ίδια τη ζωή.

Σε ευχαριστούμε πολύ για το χρόνο σου και καλή τύχη στις φωτογραφικές διαδρομές.