Camera Restricta

Με την ψηφιακή φωτογραφία να έχει εκτοπίσει το αναλογικό film, το να φωτογραφίζει κανείς έχει γίνει ουσιαστικά «τζάμπα». Το αποτέλεσμα είναι ένας άπειρος καθημερινός βομβαρδισμός από εικόνες. Συνήθως οι εικόνες αυτές είναι παρόμοιες, πολλές φορές και ίδιες, ιδίως τα αξιοθέατα, δημόσια κτήρια, αγάλματα, τοπία, ηλιοβασιλέματα και selfies… όλα όσα περικλείουν το είδος της φωτογραφίας που πολλοί ονομάζουν «τουριστική».

Ο Γερμανός σχεδιαστής, Philipp Schmitt, παρουσίασε μία φωτογραφική μηχανή που επιτρέπει στο χρήστη να τραβήξει μόνο πρωτότυπες φωτογραφίες.

Η Camera Restricta παραπέμπει στη Camera Obscura, την πρώτη φωτογραφική μηχανή. Πρόκειται για ένα προσχέδιο που περιγράφει μια πιθανή νέα γενιά φωτογραφικών μηχανών, όπου το πρώην υπάκουο, στα χέρια μας, εργαλείο αποκτά άποψη.

«Οι αλγόριθμοι στις φωτογραφικές μηχανές ήδη αναζητούν μέσα από το σκόπευτρο μαζί με εσάς, προσαρμόζουν τις ρυθμίσεις, σαρώνουν τα πρόσωπα και τραβάνε τη φωτογραφία όταν χαμογελάτε. Τι θα συμβεί αν το χαμόγελο σας δεν ήταν το μόνο πράγμα για το οποίο θα νοιαζόταν;

Η Camera Restricta έχει σχεδιαστεί σαν ένα νέο σκεπτόμενο είδος φωτογραφικής μηχανής. Εντοπίζει η ίδια, ψάχνοντας στο διαδίκτυο μέσω GPS, όλες τις φωτογραφίες που έχουν τραβηχτεί σε κοντινή απόσταση. Εάν η κάμερα αποφασίσει ότι έχουν τραβηχτεί πάρα πολλές φωτογραφίες στο σημείο όπου βρίσκεστε, θα κλείνει το κλείστρο και θα εμποδίζει το σκόπευτρο. Δεν θα μπορείτε να τραβήξετε εκεί άλλες φωτογραφίες».

Η Camera Restricta είναι ένα αμφιλεγόμενο προϊόν τεχνολογίας, που υπόσχεται μοναδικές εικόνες, εμποδίζοντας τον χρήστη να συμβάλει στην υπερχείλιση του διαδικτύου (και όχι μόνο) από κοινές ψηφιακές εικόνες. Φυσικά η μοναδικότητα μιας φωτογραφίας δεν μπορεί να κριθεί από την απλή καταμέτρηση των geotags σε κοντινή απόσταση. Παρόλα αυτά, θα μπορούσε να είναι ένας καλός δείκτης για το ενδεχόμενο λήψης μιας ξεχωριστής φωτογραφίας σε ένα μέρος.

Η κάμερα ανιχνεύει μια έκταση περίπου 35 x 35 μέτρα γύρω από την ακριβή θέση όπου έχουν εντοπιστεί φωτογραφίες. Δημιουργεί μια ικανότητα ανίχνευσης αόρατων δεδομένων, μεταφράζοντάς τα σε ακουστική ανάδραση που θυμίζει έναν μετρητή Geiger. Όμως, αντί να προειδοποιήσει κατά της ραδιενέργειας, κάθε κλικ αντιπροσωπεύει μια φωτογραφία που εχει τραβηχτει εκεί κοντά.

Το εκπληκτικό είναι πως οι «απαγορευμένες» λήψεις περιλαμβάνουν όχι μόνο διάσημα κτήρια, τοπία κλπ, αλλά και συνηθισμένους χώρους όπου οι περισσότεροι βγάζουν selfies.

H πρωτότυπη αυτή φωτογραφική αποτελείται από μία τρισδιάστατη εκτύπωση (3D-printed) του σώματος καθώς και ένα smartphone που έχει GPS και σύνδεση δεδομένων, παράγει ήχους και αντικαθιστά την οθόνη της φωτογραφικής μηχανής. Το τηλέφωνο «τρέχει» ένα web app που υποβάλλει ερωτήματα σε ένα διακομιστή Node.js, που έφτιαξε ο Schmitt, ο οποίος αναζητά (στο Flickr και στο Panoramio) και επιστρέφει τον αριθμό των εικόνων που έχουν τραβηχτεί σε κοντινή απόσταση. Πρόκειται για λογισμικό ανοιχτού κώδικα.

Σύμφωνα με αυτόν τον αριθμό, η εφαρμογή συνθέτει τον ήχο της κάμερας σε πραγματικό χρόνο. Αν ο αριθμός είναι πάνω από ένα ορισμένο όριο το κλείστρο κλείνει. Η οθόνη της φωτογραφικής μηχανής δείχνει πόσες φωτογραφίες έχουν ληφθεί σε αυτή τη θέση, και ένα ηχητικό σύνθημα μας υπενθυμίζει να εγκαταλείψουμε την προσπάθεια.

Αυτή τη στιγμή πρόκειται για ένα πρότυπο και δεν τραβάει αληθινές φωτογραφίες.

Ο δημιουργός της αναφέρει πως «δεν χρειάζεται καν να είναι μια κάμερα προς πώληση. Η λειτουργικότητα θα μπορούσε κάλλιστα να συμπεριληφθεί σε μια ενημέρωση λογισμικού, μετατρέποντας το smartphone σας σε μια camera restricta».

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρόσφατα καταψήφισε την αμφιλεγόμενη πρόταση για τον περιορισμό της φωτογράφησης των κτιρίων και γλυπτών -σε δημόσιους χώρους- που έχουν κατοχυρωμένα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.

O Philipp Schmitt προτείνει την πιθανότητα χρηματοδότησης - επιχορήγησης της κάμερας από φορείς του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα που ενδιαφέρονται για ελεγχόμενη φωτογράφιση σε ορισμένους χώρους. Με αυτή τη φωτογραφική μηχανή η λογοκρισία δεν συμβαίνει μετά, αλλά πριν ληφθεί μια εικόνα.

«Σκεφτείτε το σαν να προσπαθείτε να σαρώσετε ένα χαρτονόμισμα με επίπεδο σαρωτή σας στο σπίτι: δεν λειτουργεί, το λογισμικό το αποτρέπει.».

Θα θέλαμε να συμπληρώσουμε την αντίθεσή μας προς την χρηματοδότηση και προώθηση του λογισμικού από κρατικούς (και μη-κρατικούς) φορείς λογοκρισίας, ειδικά στη μορφή την απαγόρευσης - «ποινικοποίησης» της προσπάθειας - σκέψης της λήψης. Η Camera Restricta θα μπορούσε απλά να εισάγει νέους περιορισμούς με σκοπό ένα νέο δημιουργικό παιχνίδι και αίσθηση, όπως η συγκίνηση του να είσαι το πρώτο ή το τελευταίο πρόσωπο που φωτογραφίζει ένα συγκεκριμένο μέρος.