Γιώργος Αναστασάκης

O Γιώργος Αναστασάκης γεννήθηκε το 1980 στο Ηράκλειο Κρήτης. Σπούδασε Αγγλική Γλώσσα και Φιλολογία στο Α.Π.Θ με κατεύθυνση στη λογοτεχνία και τις πολιτισμικές σπουδές δίδοντας έμφαση στην κουλτούρα της εικόνας. Συνέχισε μελετώντας συστηματικά τη φωτογραφική θεωρία και πράξη και το 2008 ολοκλήρωσε το ΜΑ in Photographic Studies του University of Westminster στο Λονδίνο, με υποτροφία του Ιδρυματος Κρατικών Υποτροφιών. Από το 2000, οπότε έγινε μέλος του Φωτογραφικού Ομίλου του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Φ.Ο.Α.Π.Θ.), δίδαξε βασικές αρχές της φωτογραφικής τεχνικής και αισθητικής και αργότερα εξέλιξη φωτογραφικού πρότζεκτ. Έχει εργαστεί επί σειρά ετών στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης στον τομέα παραγωγής εκθέσεων, ενώ από το 2009 ως το 2013 εργάστηκε σε εργαστήριο επαγγελματικής φωτογραφίας. Το Μάιο του 2015 ίδρυσε τη SOUTH space for photography στα Χανιά, ένα χώρο αφιερωμένο καθολικά στη φωτογραφία με παροχή φωτογραφικών υπηρεσιών, φωτογραφικό στούντιο, μαθήματα φωτογραφίας και εκθεσιακό χώρο. Το έργο του έχει εκτεθεί σε Ελλάδα και εξωτερικό και έχει τιμηθεί με το Βραβείο Νέων Ελλήνων Φωτογράφων από τις Φωτογραφικές Συναντήσεις Κυθήρων το 2014.

Το Γιώργο τον γνώρισα στις Φωτογραφικές Συναντήσεις Κυθήρων το 2014, τη χρονιά που η φωτογραφική του δουλειά ξεχώρισε κερδίζοντας το βραβείο των Νέων Ελλήνων Φωτογράφων. Έκτοτε δίνουμε ένα «άτυπο» ραντεβού κάθε Σεπτέμβρη, στο ίδιο μέρος. Ο Γιώργος μου δίνει την εντύπωση μίας ήρεμης δύναμης, τόσο φωτογραφικά όσο και ως άνθρωπος. Η συνέντευξη απλώς προέκυψε...

Πότε και πώς ξεκίνησες να ασχολείσαι με την φωτογραφία; Ποιο ήταν το κίνητρο;

Την εποχή που πήγαινα τρίτη λυκείου, κάπου στα 17, ανακάλυψα μια Zenit-E σε μια ντουλάπα του σπιτιού. Στην πραγματικότητα ήξερα από πριν ότι ήταν εκεί, οπότε το «ανακάλυψα» έχει μεταφορική σημασία και μάλλον ταυτίζεται με το κίνητρο, το οποίο δε θυμάμαι πια. Φαντάζομαι ότι ήταν το ίδιο που με ωθεί να ξαναξεκινάω κάθε μέρα και έχει να κάνει με κάτι που ονομάζω ανεπάρκεια.

Πιστεύεις πως, πλέον, έχεις ξεκάθαρη εικόνα για το τι θα ήθελες να κάνεις φωτογραφικά; Με άλλα λόγια, έχεις βρει τον τρόπο της προσωπικής σου έκφρασης μέσω της φωτογραφίας;

Σίγουρα ξέρω ποιά είναι τα πράγματα που με ενδιαφέρουν και έναν δυο τρόπους να ασχοληθώ μαζί τους. Με τον καιρό φαίνεται να υπάρχει μια ομοιογένεια στις εργασίες μου, ακόμα και όταν δεν το επιδιώκω. Για παράδειγμα, τον τελευταίο καιρό έχω αρχίσει να φωτογραφίζω τοπία σε μέρη που πηγαίνω είτε για δουλειά, είτε με φίλους, είτε καμιά φορά επί τούτου. Αυτό το κάνω για να επιστρέψω σε μια πιο «ανέμελη» φωτογραφία, αναζητώντας έναν αυθορμητισμό ερασιτέχνη που με τα χρόνια έχω χάσει μέσα από εργασίες στις οποίες επενδύω περισσότερο σε μελέτη, σκέψη, έρευνα ή σχεδιασμό. Παρόλα αυτά και αυτά τα τοπία φαίνονται μολυσμένα από τα χαρακτηριστικά των άλλων εργασιών. Νομίζω ότι τελικά αυτό με ικανοποιεί, από την άλλη όμως αναγνωρίζω ότι τέτοια πράγματα είναι ρευστά και ελπίζω να είμαι σε θέση να εξελίσσω τα ρητορικά μου μέσα καθώς συνεχίζω.

Υπάρχει κάτι που σε ελκύει περισσότερο φωτογραφικά και γιατί;

Δύσκολη η απάντηση, γιατί αυτό μεταβάλλεται διαρκώς ανάλογα με τη σκοπιά που το εξετάζουμε. Να πω αρχικά τι με ελκύει στη φωτογραφία; Θα έλεγα η ίδια η ιδιότητα-ασανσέρ της φωτογραφίας. Ότι μπορεί ως σημαίνουσα επιφάνεια να είναι ρηχή και βαθιά ταυτόχρονα, όπως μπορούμε και εμείς να είμαστε ρηχοί και βαθείς και αυτό το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον, μάλλον συναρπαστικό. Με ενδιαφέρει πολύ η θεωρητική και ψυχαναλυτική προσέγγιση ή λειτουργία του μέσου, αλλά την επόμενη στιγμή μπορώ να είμαι αδηφάγος καταναλωτής εικόνων. Επομένως, ανάλογα με το αν είμαι σοβαρός, σοβαροφανής ή επιπόλαιος, με ελκύουν φωτογραφικά διαφορετικά πράγματα.

Τι ρόλο παίζει ο μύθος και η λογοτεχνία στα φωτογραφικά σου projects;

Θεμελιώδη. Με το που ανακάλυψα τον όρο intertextuality στην αγγλική φιλολογία, τον αγκάλιασα αμέσως, δανείστηκα κατευθείαν στοιχεία από άλλα κείμενα. Η μυθολογία πρώτα και αργότερα η λογοτεχνία ήταν μέρος της ζωής μου από πολύ μικρή ηλικία και έχουν επηρεάσει πολύ τον τρόπο που σκέφτομαι. Πάντα προτιμούσα τις ιστορίες από την ιστορία και κάποια στιγμή συνειδητοποίησα ότι η λογοτεχνία δεν μου προσέφερε ακριβώς γνώση, αλλά αντίληψη και κατανόηση, ενώ η μυθολογία με παρέπεμπε κατευθείαν στο συλλογικό ασυνείδητο. Χωρίς να υπολογίσουμε το πόσο σημαντικές είναι οι μυθολογίες και οι μυθοπλασίες ειδικά σήμερα, θα έλεγα ότι αφενός ο μύθος και η λογοτεχνία με βοηθάνε να κάνω δουλειές πολύ προσωπικές, σαν να υλοποιώ ένα δικό μου κόσμο (πράγμα πολύ λυτρωτικό, όσο και σκληρό) και αφετέρου ότι είναι πολύ σημαντικά βοηθήματα στην επικοινωνία με το θεατή, αφού του μιλούν με όρους που λίγο-πολύ γνωρίζει.

Η παράλληλη ενασχόληση με την εφαρμοσμένη και την καλλιτεχνική φωτογραφία είναι εύκολη ή δύσκολη υπόθεση;

Νομίζω ότι δεν είναι για όλους το ίδιο. Έχω ακούσει φωτογράφους να λένε ότι δυσκολεύονται πολύ και άλλους ότι τα παντρεύουν με μεγάλη επιτυχία. Η αποκλειστική ενασχόληση με τη φωτογραφία στην Ελλάδα και δη στην περιφέρεια είναι μια πολύ περίπλοκη υπόθεση, οπότε, πέρα από ιδιοσυγκρασιακούς παράγοντες, οι συγκυρίες και οι ανάγκες της κάθε αγοράς παίζουν μεγάλο ρόλο. Το να μπορέσεις να βάλεις κάτι από τον εαυτό σου σε μία δουλειά σίγουρα την ανεβάζει ποιοτικά και περνάς λίγο καλύτερα δουλεύοντας, από την άλλη πάλι είναι βέβαιο ότι το προσωπικό έργο μπορεί να ωφεληθεί ποικιλοτρόπως από την εφαρμοσμένη φωτογραφία. Αν πάντως δεν πραγματώνονται ταυτόχρονα, συνήθως το καλοκαίρι είναι για τη δουλειά και ο χειμώνας για την καλλιτεχνία. Το να ξεχαστείς δεν πειράζει, αν δεν ξεχαστείς σημαίνει ότι δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς. Όσο το σκέφτομαι είναι δύσκολο.

Στη καλλιτεχνική φωτογραφία, σε ενδιαφέρει -και αν ναι- σε τι βαθμό η τεχνική αρτιότητα;

Όλο και περισσότερο, και αυτό είναι μάλλον απόρροια της επαγγελματικής εμπλοκής. Σε καμία περίπτωση όμως δεν είναι αυτοσκοπός, ούτε τη θεωρώ κατάλληλη για όλων των ειδών τα φωτογραφικά έργα. Η τεχνική είναι μέρος της σημειολογίας της φωτογραφίας, οπότε νομίζω ότι σε κάθε περίπτωση της αναλογεί διαφορετικό ποσοστό βαρύτητας, ανάλογα με το τι θέλει να επικοινωνήσει ο φωτογράφος.

Από τις φωτογραφίες που έχεις βγάλει μέχρι σήμερα είναι κάποια που ξεχωρίζεις περισσότερο και γιατί;

Όχι, τις χρειάζομαι όλες, όπως χρειάζομαι εξίσου το συκώτι και τα πνευμόνια μου.

Από τους σύγχρονους φωτογράφους, ποιον ή ποιους ξεχωρίζεις περισσότερο και γιατί;

Από τη διεθνή σκηνή κυρίως τον Jeff Wall, για τον τρόπο που πέρασε τη θεωρία στις εικόνες του και για την προσοχή με την οποία ενορχηστρώνει τις διάφορες λεπτομέρειες που στοιχειοθετούν τα νοήματά του. Από τη νέα γενιά τον David Favrod, γιατί νομίζω με αφορά ο υποδόριος τρόπος με τον οποίο στήνει τις εργασίες του. Από τον ελληνικό χώρο, θα πω μόνο ότι όλοι είναι ανάμεσα σε αυτούς που βρέθηκαν στα Κύθηρα πέρυσι και πρόπερσι. Προκατειλημμένη απάντηση, αλλά έτσι λειτουργούν αυτά.

Φωτογραφικές Συναντήσεις Κυθήρων. Τι είναι για σένα και για ποιους λόγους θα πρότεινες τους νεότερους να τις παρακολουθήσουν;

Ουσιαστικά είμαι παιδί των Κυθήρων. Πρωτοπήγα όταν ξεκίνησαν, όντας πολύ νέος και κανονικό στραβάδι της φωτογραφίας, αλλά αυτό σήμαινε και πολύ πάθος. Είδα όψεις της φωτογραφίας που δεν είχα φανταστεί, αν και συχνά δεν τις καταλάβαινα ή φαινόταν βαρετές. Είδα τους ανθρώπους που είχαν γράψει τα βιβλία, παρόλο που τότε φάνταζαν πολύ τρομαχτικοί, και έκτοτε γίνανε εμμέσως δάσκαλοι. Γνώρισα ανθρώπους που έγιναν φίλοι μου, με πορείες συγκλίνουσες, αποκλίνουσες ή παράλληλες. Κάποτε, μέσα σε όλα αυτά, αναφέρθηκε ότι το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης χρειαζόταν εθελοντές, περίπου την ίδια περίοδο που έμαθα ότι μπορούσα να κάνω μεταπτυχιακό στη φωτογραφία με πτυχίο αγγλικής φιλολογίας. Η μαθητεία ουσιαστικά στο Μουσείο επισφράγισε το ότι έγινα τελικά φωτογράφος.

Επιστρέφοντας για να συμμετετάσχω στην Έκθεση Νέων Ελλήνων Φωτογράφων αρκετά χρόνια μετά και σε μια περίοδο που είχα εν μέρει καμφθεί από τις επιταγές της επαγγελματικής ενασχόλησης, κατά κάποιο τρόπο ένιωσα πως ενσωματώνομαι στην ελληνική φωτογραφική κοινότητα. Επειδή είμαστε σχετικά απομακρυσμένοι γεωγραφικά από τα περισσότερα τεκταινόμενα, έχω καταλήξει να θεωρώ τις ΦΚΣ την καθιερωμένη και αναγκαία ετήσια συνάντηση με το σινάφι, όπως μου αρέσει να λέω. Όλο αυτό μάλλον εξηγεί και την προηγούμενη μου απάντηση και απαντά το δεύτερο σκέλος της ερώτησης. Είναι ωραία ιστορία, δεν ξέρω αν επαναλαμβάνεται για τον καθένα, αλλά εμένα μου ταίριαξε το χνώτο των Κυθήρων.

Η έκθεση των Νέων Φωτογράφων από τις ΦΣΚ θα φιλοξενηθεί για 3η χρονιά στο SOUTH space for photography στα Χανιά. Θα θέλαμε να μας πεις δυο λόγια για το χώρο αυτό.

Είναι ένας χώρος υβριδικός, στεγάζει το γραφείο μου, όπου δέχομαι τους πελάτες μου και κάνω τις διάφορες επεξεργασίες, ένα στούντιο και περιλαμβάνει επίσης ένα χώρο που χρησιμοποιώ για σεμινάρια και λειτουργεί ως εκθεσιακός. Γενικά είναι ένας χώρος αφιερωμένος στη φωτογραφία. Η συνύπαρξη του εφαρμοσμένου και «καλλιτεχνικού» κομματιού είναι αναγκαία, γιατί εξασφαλίζει την επιβίωση του χώρου.

Κάθε χρόνο οργανώνονται εργαστήρια τόσο αρχαρίων, όσο και ανάπτυξης φωτογραφικού project, όπως τα ονομάζω, ενώ κατά καιρούς φιλοξενούνται workshops επισκεπτών, όπως του Michael Ackerman και της Εύας Βουτσάκη. Η Έκθεση Νέων Ελλήνων Φωτογράφων των ΦΚΣ το 2015 ήταν η πρώτη έκθεση που φιλοξενήθηκε και πλέον έχει καθιερωθεί η συνεργασία με τις ΦΣΚ και σε αυτό το επίπεδο. Αυτήν την περίοδο ολοκληρώνεται και η πρώτη έκθεση μαθητών των εργαστηρίων της South στα Χανιά και νομίζω ότι έχω λόγους να είμαι ικανοποιημένος - γιατί όχι, περήφανος - για το έργο που παρήγαγαν.

Πιστεύεις πως η τριβή σου με φωτογραφία σε άλλαξε σαν άνθρωπο;

Για την ακρίβεια με διαμόρφωσε.

Ευχαριστούμε πολύ τον Γιώργο Αναστασάκη για τη συνέντευξη που μας παραχώρησε.