Με αφορμή μια φωτογραφία

Βαλκάνια μια περιοχή που διαρκώς μεταβάλλεται. Μια περιοχή γεμάτη ένταση, που καθ' όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα γεύτηκε αρκετές φορές τον πόλεμο.

Κόσσοβο 1996-99. Ακόμη ένας πόλεμος στην περιοχή των Βαλκανίων που πραγματοποιήθηκε αυτή την φορά μεταξύ των σερβικών και γιουγκοσλαβικών δυνάμεων ασφάλειας και του απελευθερωτικού στρατού του Κοσόβου (KLA), που τον αποτελούσαν μια ομάδα Αλβανών ανταρτών που επιδίωκαν την ανεξαρτησία για τους.

Ένταση μεταξύ των αλβανικών και σερβικών κοινοτήτων στο Κόσσοβο υπήρχε και σιγόβραζε καθ' όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Τελικά ο πόλεμος που δεν άργησε να έρθει με καταστρεπτικές συνέπιες για την ίδια την περιοχή και στο τέλος δεν έδωσε και πολλές λύσεις μιας και ο κίνδυνος για μία ακόμη ανάφλεξη στην περιοχή υπάρχει και σήμερα. Ο ακριβής αριθμός Αλβανών και Σέρβων αμάχων που σκοτώθηκαν σε αυτόν το πόλεμο είναι ασαφής.

Ως άλλοι στρατιώτες της πρώτης γραμμής, φωτορεπόρτερ από ολόκληρο τον κόσμο βρέθηκαν εκεί και αποτύπωσαν το σκληρό πρόσωπο της ζωής που αναδύεται μέσα από τον πόλεμο. Ο διεθνώς καταξιωμένος Έλληνας φωτορεπόρτερ του πρακτορείου REUTERS, Γιάννης Μπεχράκης ήταν ένας από τους πολλούς αυτόπτες μάρτυρες αυτού του φρικτού πολέμου και με τη φωτογραφική του ματιά, (που ήταν όσο το δυνατόν ουδέτερη γινόταν), μετέφερε αυτές τις εικόνες σε κάθε γωνιά της Γης.

Δεν είναι καθόλου λοιπόν τυχαίο το γεγονός, ότι το 2000, στο Άμστερνταμ του απενεμήθει το 1ο βραβείο στην κατηγορία " General News stories " στον παγκόσμιο φωτογραφικό διαγωνισμό WORLD PRESS PHOTO 2000  για μια σειρά 12 φωτογραφιών από το Κόσσοβο το 1998 - 99.

Παράλληλα, στον διαγωνισμό Children's World Press που πραγματοποιήθηκε την ίδια χρονιά, παιδία επιλέγουν και πάλι μία φωτογραφία του Γιάννη Μπεχράκη, η οποία βρίσκεται μέσα στις 4 επικρατέστερες του διαγωνισμού (η παρακάτω φωτογραφία).

 
Κόσσοβο 1998-99.
φωτογραφία – Γιάννης Μπεχράκης REUTERS

Αυτό που αξίζει να συζητηθεί στη συγκεκριμένη εικόνα του Γιάννη Μπεχράκη δεν είναι τόσο η τεχνική της προσέγγιση, όσο το γιατί μπορεί να επιλέχτηκε από τα παιδία αυτή η εικόνα ανάμεσα από τις 27.000 περίπου φωτογραφίες που κατατέθηκαν με την ίδια θεματολογία, σε εκείνο τον διαγωνισμό.

Η εικόνα δείχνει σε κοντινό πλάνο, ένα νεκρό Αλβανό πρόσφυγα, ο οποίος έχει χτυπηθεί προφανώς στο κεφάλι και το αίμα του έχει βάψει όλο το χιόνι γύρω του. Η εικόνα είναι αρκετά σκληρή και ωμή. Η επιλογή της από τα παιδιά, ξάφνιασε όλο τoν κόσμο, όπως και την κριτική επιτροπή του World Press Photo, που δήλωσε πως «τα παιδία πλέον βλέπουν την ωμή αλήθεια πιο καθαρά από τους μεγάλους.»

Είναι άραγε μόνο αυτό; Ή μήπως αυτή η επιλογή τους, κρύβει και κάτι άλλο που θα πρέπει να προβληματίσει όλους εμάς, τους μεγάλους, περισσότερο & βαθύτερα.

Αν δίναμε την δυνατότητα επιλογής και σε παιδιά που έχουν ζήσει την φρίκη ενός πολέμου, θα επέλεγαν άραγε την ίδια φωτογραφία; Πιθανότατα ΟΧΙ.

Από ότι φαίνεται οι νέοι πλέον έχουν «χορτάσει» από εικόνες ειρήνης, αγάπης, εικόνες χαρούμενες. Δεν τους συγκινούν πλέον ούτε όλες αυτές οι ταινίες τρόμου που τα τελευταία χρόνια το αίμα και η ρεαλιστική απόδοση των εγκλημάτων και των φόνων σε κάνουν να νιώθεις στην πραγματικότητα αυτόπτης μάρτυρας ενός εγκλήματος και που σε κάποια άλλη εποχή θα προκαλούσαν σοκ στην κοινωνία και όλες αυτές οι σκηνές θα κοβόταν.

Παρατηρώντας λοιπόν το γιατί τα παιδιά επέλεξαν την συγκεκριμένη εικόνα του Γιάννη Μπεχράκη, παραθέτω την σκέψη μου προς προβληματισμό μας.

Μέσα μας υπάρχει μία ζυγαριά. Η ζυγαριά της ισορροπίας. Στην μία μεριά τοποθετούνται τα θετικά και στην άλλη τα αρνητικά βιώματα μας. Όταν η ζυγαριά έχει και από τα δύο, τότε επέρχεται μία βασική ισορροπία. Όταν όμως λείπουν τα μεν ή τα δε, τότε  δημιουργείται ανισορροπία.

Παρατηρώντας γύρο μας, οι απόλυτα ισορροπημένοι άνθρωποι είναι λίγοι και συνήθως επιτυχημένοι. Οι περισσότεροι διακατέχονται από μερική ανισορροπία και ελάχιστοι είναι αυτοί που βρίσκονται στην απόλυτη ανισορροπία. Αυτοί συνήθως είναι έγκλειστοι σε διάφορα ιδρύματα προς συνετισμό.

Οι πολίτες των ευημερούντων κοινωνιών, βιώνοντας και απολαμβάνοντας την πληρότητα σε όλα τα επίπεδα και κοινωνικά και οικογενειακά, κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα τεράστιο κενό στην ψυχή των παιδιών.

Οι γονείς, ως επί το πλείστον, στις προαναφερόμενες κοινωνίες, βρίσκονται πάντα άγρυπνοι φρουροί, φιλτράροντας επιλεκτικά και προστατεύοντας, κατά την γνώμη τους σωστά, τα παιδιά τους από όλα τα αρνητικά βιώματα, με το σκεπτικό ότι «τα παιδιά μας δεν πρέπει να πονέσουν, ούτε να κλάψουν, ούτε να κοπιάσουν, ούτε να ιδρώσουν»

Όταν λοιπόν κατά την διάρκεια της εφηβείας, πάρουν στα χέρια τους την ζωή, αμέσως προσπαθούν να ισορροπήσουν. Πάντα τα παιδιά  λειτουργούν φυσικά, δηλαδή χωρίς την λογική, αλλά με το ένστικτο τους, και αρχίζουν να αναζητούν τους χώρους από όπου θα πάρουν τα στοιχεία που τους λείπουν, τρέχουν να βρουν τον κόπο, γιατί από ευκολία, έχουν πληρότητα. Τρέχουν να βρουν την φρίκη, γιατί από ομορφιά έχουν πληρότητα. Τρέχουν να βρουν τον πόνο, γιατί από χαρά έχουν πληρότητα.

Αυτό το κενό της ψυχής τους το καλύπτουν με το να ενταχθούν σε χώρους, αναρχικών, ναρκωτικών, αλκοολισμού, κλοπών, βίας, και πολλών άλλων τέτοιον  αρνητικών βιωμάτων. Είναι άλλωστε μεγάλη και η ευκολία πρόσβασης.

Στις ευημερούσες κοινωνίες δυστυχώς, κατά την γνώμη τους, αυτοί είναι οι χώροι όπου έχουν ένταση, έχουν διοχέτευση ενέργειας, έχουν την αμφισβήτηση του κατεστημένου. Αυτά όλα σε συνδυασμό με τον χαμηλό βαθμό επικινδυνότητας που διαθέτουν οι νέοι, τους κάνουν να νοιώθουν σημαντικοί και σπουδαίοι.

Ο Ηρόδοτος είπε «ΠΟΛΕΜΟΣ ΠΑΤΗΡ ΠΑΝΤΩΝ»
Ναι, ο πόλεμος είναι πατέρας πάντων, γιατί μέσα από όλα τα δεινά, τις καταστροφές και τους πόνους που προκαλεί, καλλιεργεί και τις ψυχές των ανθρώπων, βοηθώντας τους να εκφράσουν όλα τα συναισθήματα και να εκτιμήσουν την ειρήνη, την αγάπη, την ομορφιά, τον σεβασμό την φιλία και τόσα άλλα σημαντικά και απαραίτητα στοιχεία τα οποία αφυπνίζουν και μετατρέπουν, ένα ανθρωπάκι σε ΑΝΘΡΩΠΟ.

Η συγκεκριμένη λοιπόν εικόνα του Γιάννη Μπεχράκη κατάφερε μέσα από την επιλογή που είχε από τα παιδιά να περάσει σε όλους εμάς, ένα δυνατό μήνυμα και να μας δείξει ένα από τα πολλά προβλήματα του καιρού μας.

Λίγα λόγια για τον φωτογράφο

Ο Γιάννης Μπεχράκης γεννήθηκε  στην Αθήνα το 1960.
Σπούδασε φωτογραφία και έκανε BA στο Middlesex University της Αγγλίας.

Το 1988 προσελήφθη στο Λονδίνο από το πρακτορείο REUTERS και από το 1989 είναι υπεύθυνος του φωτογραφικού του τμήματος στην Ελλάδα.

Τον επόμενο χρόνο έγινε μέλος ενός άτυπου ελίτ γκρουπ από 5-6 φωτογράφους και δημοσιογράφους του πρακτορείου.

Κάλυψε μεγάλα γεγονότα στην Ευρώπη, Αφρική, Μέση Ανατολή και Ασία, όπως τους πολέμους και εμφύλιες συρράξεις στην Κροατία, Βοσνία, Κόσοβο, Τσετσενία, Λίβανο, τον πρώτο και δεύτερο πόλεμο του Κόλπου στη Σομαλία, τη Σιέρα Λεόνε, το Αφγανιστάν και το Κουρδιστάν, τις αλλαγές στην Ανατολική Ευρώπη, τις ταραχές στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη, την κηδεία του Αγιατολάχ Χομεϊνί στο Ιράν, μεγάλα πολιτικά γεγονότα στη Δυτική Ευρώπη, τους καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία το Ιράν και το Κασμίρ, έκανε αποστολές στη Βόρεια Αφρική και Εγγύς Ανατολή. Επίσης, κάλυψε μεγάλα αθλητικά γεγονότα όπως τους 4 τελευταίους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Ανάμεσα στις δεκάδες διεθνείς βραβεύσεις ξεχωρίζουν οι εξής : 1998, 2002 και 2004 αναγορεύτηκε κορυφαίος Ευρωπαίος φωτορεπόρτερ της χρονιάς από τα Fujifilm Photographic Awards, ενώ το 2000 στο Άμστερνταμ του απενεμήθη το 1ο βραβείο στην κατηγορία "Ειδήσεις" στον σπουδαιότερο παγκοσμίως φωτογραφικό διαγωνισμό WORLD PRESS PHOTO για μια σειρά 12 φωτογραφιών από το Κοσσοβο. Την ίδια χρονιά βραβεύτηκε από το OVERSEAS PRESS CLUB of AMERICA στη Νέα Υόρκη για το καλύτερο ξένο ρεπορτάζ στις ΗΠΑ το πιο σημαντικό βραβείο για ξένους ανταποκριτές στην Αμερική. Έχει κερδίσει τον τίτλο του Έλληνα φωτορεπόρτερ της χρονιάς 7 φορές από τα Fujifilm Photographic Awards.

Έχει κάνει πολλές ατομικές εκθέσεις και έχει λάβει μέρος και σε ομαδικές σε Αθηνά, Θεσσαλονίκη, Λονδίνο, Εδιμβούργο, Νέα Υόρκη, Ρώμη, Βαρκελώνη, Μαδρίτη και στο Ντουμπάϊ.

Η πρώτη του ατομική έκθεση έγινε μαζί με την UNICEF στην Αθήνα το 2002, με θέμα τον πόλεμο στο Αφγανιστάν. Ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας  Κωστής Στεφανόπουλος εγκαινίασε την έκθεση που έγινε στο Ζάππειο μέγαρο και τα χρήματα  που συγκεντρώθηκαν από τις πωλήσεις αφισών της έκθεσης και ειδών της UNICEF, δωρίθηκαν στα παιδία του Αφγανιστάν.