David Gibson

Η σχολή εικαστικών και φωτογραφικών σπουδών Όραμα διοργανώνει τριήμερο σεμινάριο φωτογραφίας δρόμου με τον διεθνούς φήμης φωτογράφο David Gibson από τις 11 έως τις 13 Μαΐου 2012.

Ακολουθεί συνέντευξη του David Gibson από τον Γιώργο Ασημακόπουλο, στην οποία μιλάει για τον ίδιο, την φωτογραφία δρόμου και το σεμινάριο που θα πραγματοποιήσει τον επόμενο μήνα.

Ποιο ήταν το αρχικό κίνητρο που σε ώθησε στη φωτογραφία δρόμου;

Όταν ξεκίνησα να ασχολούμαι σοβαρά με τη φωτογραφία στα τέλη της δεκαετίας του '80, ήταν κυρίως η δουλειά των φωτογράφων της Magnum που έδωσε τροφή στη φαντασία μου. Με γοήτευσε απόλυτα η δουλειά φωτογράφων, όπως του Marc Riboud, David Hurn, Werner Bischof και κυρίως του Elliott Erwitt και Heni Cartier-Bresson. Ήταν οι επονομαζόμενοι ''concerned photographers'', που ασχολούνταν με το ντοκιμαντέρ και το ρεπορτάζ, αν και ο όρος που είχε κολλήσει στο μυαλό μου ήταν η ανθρωπιστική φωτογραφία. Από όσο θυμάμαι ο όρος φωτογραφία δρόμου δε χρησιμοποιούνταν συχνά. Βεβαίως ο Garry Winogrand ήταν πολύ ενεργός τη δεκαετία του '60 και η φήμη του Robert Frank ολοένα και μεγάλωνε εξαιτίας του ''The Americans'', αλλά την ονομάζαμε φωτογραφία δρόμου τόσο συχνά; Δεν είμαι τόσο σίγουρος. Ο Cartier-Bresson ποτέ δε θα δεχόταν τόσο άνετα μια εύκολη ταμπέλα. Πάντοτε επισημαίνω αυτές τις αμφιβολίες και τις αντιθέσεις, καθώς πιστεύω ότι οι καλύτεροι φωτογράφοι αρνούνται την κατηγοριοποίηση.

Όταν ξεκίνησα να φωτογραφίζω, συνήθιζα να περιφέρομαι στους δρόμους της πόλης χωρίς να κυνηγάω κάποιο συγκεκριμένο θέμα, κι έτσι όταν συνάντησα και άλλους φωτογράφους που κάνανε το ίδιο με εμένα ένιωσα πολύ ικανοποιημένος. Ήταν μια πολύ αργή διαδικασία που κράτησε σχεδόν δέκα χρόνια, μέχρι να ιδρύσουμε μαζί με τους άλλους φωτογράφους δρόμου το in-public. Το να συναντάς ανθρώπους του ίδιου πνεύματος αποτελεί το καλύτερο κίνητρο.

Δεν μπορώ να μην επισημάνω τη σιωπηρή εμμονή που είχα όταν ανακάλυψα μια κατεύθυνση στη φωτογραφία μου. Ήταν στην ουσία μια περίοδος που προσπαθούσα να φθάσω τους φωτογράφους που με ενέπνευσαν και με ώθησαν να τους μιμηθώ. Ακόμη θυμάμαι αυτή την αίσθηση της ανακάλυψης και του ενθουσιασμού. Η αλήθεια είναι ότι πάντα προσπαθώ να είμαι κοντά σε αυτό το συναίσθημα. Το να ασχολείσαι με κάτι όπως η φωτογραφία δρόμου δεν είναι πάντα τόσο εύκολο, καθώς η διαρκής έμπνευση μπορεί να γίνει κάτι το άπιαστο. Πάντα βρίσκεσαι στη σκιά των καλύτερων φωτογραφιών σου και κατά κάποιο τρόπο είναι μια μεγάλη ανακούφιση να ''βγάζεις'' φωτογραφίες μέσω της διδασκαλίας, με το να μοιράζεσαι αυτά που έχεις μάθει και να παίρνεις τόσο μεγάλη ικανοποίηση όταν κάποιος στο workshop σου βγάζει μια καλή ή σπουδαία φωτογραφία. Τα workshops είναι μέρος της διαδικασίας αναζωογόνησης της φωτογραφίας μου.

Σκηνοθετημένη φωτογραφία, σύλληψη της στιγμής ή και τα δύο;

Στην πραγματικότητα είναι λίγο και από τα δύο και μερικές φορές είναι δύσκολο να τα διαχωρίσεις. Ναι, κάποιες φωτογραφίες είναι ''σκηνοθετημένες''- σκηνοθετημένες στο μυαλό μου- γιατί μερικές φορές έχω μια ιδέα για το τι πρόκειται να συμβεί. Αυτό συμβαίνει συνήθως όταν δουλεύω με κάποιο υπόβαθρο, το οποίο είναι ένα προμελετημένο κομμάτι της φωτογραφίας δρόμου, το να βρεις δηλαδή ένα υπόβαθρο που υποδηλώνει ή προσφέρει κάτι. Το πιο προφανές παράδειγμα είναι το να δουλεύεις με τις λέξεις. Οι λέξεις ''Last Few Days'' σε ένα παράθυρο καταστήματος στο Μπράιτον. Αυτό το υπόβαθρο αποτελούσε στην ουσία τη μισή φωτογραφία και ''φώναζε'' για το κατάλληλο άτομο να μπει μέσα στη σκηνή. Τελικά στάθηκα τυχερός, παρόλο που δεν περίμενα ούτε ήλπιζα πραγματικά ότι αυτό το άτομο θα εμφανιζόταν. Επομένως αυτή είναι η πιο προμελετημένη εκδοχή, αλλά πάντα υπάρχει και η φωτογραφία δρόμου της στιγμής.

Αλλά αυτή η ''τεχνική'' προϋποθέτει την έμπνευση και την περιπλάνηση με περίεργη ματιά. 'Εχω πει πολλές φορές ότι η φωτογραφία δρόμου έχει να κάνει με την αναζήτηση της τύχης.

Επίσης έχω την έντονη πεποίθηση ότι το να βγάζεις φωτογραφίες δρόμου γεμάτες νόημα απαιτεί μια πιο Ζεν προσέγγιση και νοοτροπία. Βρίσκεσαι μέσα σε μια μαγική ζώνη ή περνάς μια πύλη όταν κάνεις φωτογραφία δρόμου. Μπορεί να ακουστεί παράξενο, αλλά σκέψου τους κορυφαίους παίκτες τένις κατά τη διάρκεια του τελικού του Grand Slam, όπου το χτύπημα της μπάλας είναι στα όρια του ρίσκου και της επιτυχίας. Είναι μια τεταμένη στιγμή. Μπορούμε να την ονομάσουμε ως την ''Καθοριστική Στιγμή'', τη φράση που επινόησε ο Cartier-Bresson. Αυτή η νοοτροπία δεν μπορεί να διδαχθεί, είναι απλά κάτι που με τον καιρό αποκτάς.

Πώς (και εάν) η φωτογραφία δρόμου συναντά την καλλιτεχνική φωτογραφία;

Επιστρέφουμε λοιπόν και πάλι στις ταμπέλες. Έχω μια μεγάλη ανθολογία με τους σημαντικότερους φωτογράφους κάθε είδους, η οποία ισχυρίζεται ότι ο Garry Winogrand ''θεωρούσε τη φωτογραφία δρόμου τέχνη'' και ότι ο Daido Moriyama είναι ένας ''καλλιτέχνης της φωτογραφίας''. Ένας από τους αγαπημένους μου φωτογράφους, ο Mario Giacomelli, χαρακτηρίζεται ως ''καλλιτεχνικός φωτογράφος'', οπότε ναι, η φωτογραφία δρόμου όντως συναντά και μπορεί και η ίδια να εξελιχθεί σε καλλιτεχνική φωτογραφία. Ίσως όλα σχετίζονται με τη φιλοδοξία του φωτογράφου και το βαθμό αναγνώρισης που λαμβάνει η δουλειά του. Όταν μια φωτογραφία τοποθετηθεί στον τοίχο μιας σημαντικής γκαλερί καλείται αυτομάτως τέχνη; Πιθανώς. Επίσης έχει να κάνει και με τη χρηματική της αξία και αυτή η άποψη μπορεί να είναι αμφιλεγόμενη. Παρόλα αυτά, αν μια φωτογραφία σε συγκινεί και σε εμπνέει, τότε δεν έχει και μεγάλη σημασία σε ποια κατηγορία ανήκει. Όλοι έχουμε εξάλλου τις δικές μας ''αξίες''.

Για ποιο λόγο φωτογραφία δρόμου στην Αθήνα; Ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες (εάν υπάρχουν) που μπορούν να εμπνεύσουν ένα φωτογράφο δρόμου;

Η άνοδος του ίντερνετ αποτέλεσε πρόκληση και έφερε κοντά πολλούς φωτογράφους ανά τον κόσμο -και όχι μόνο on-line. Αυτό είναι ένα θαυμάσιο πράγμα για τη φωτογραφική κοινότητα, η οποία αναπτύσσεται σε blogs και ιστοσελίδες , παντού.
Νομίζω ότι η Ελλάδα, και η Αθήνα ειδικότερα, έχει μια πολύ ισχυρή κοινότητα φωτογραφίας δρόμου. Ίσως γι' αυτό πρόκειται να επισκεφτώ για δεύτερη φορά την Αθήνα για να κάνω ακόμη ένα workshop. Είναι μια αμοιβαία συνάντηση.

Αυτό που είναι «αναζωογονητικό στοιχείο» σχετικά με τη φωτογραφική κοινότητα της Αθήνας, είναι ότι είναι μακριά από τα ''καθιερωμένα'' κέντρα φωτογραφίας, όπως το Παρίσι ή τη Νέα Υόρκη, όπου υπάρχουν πολλές γκαλερί αφιερωμένες στη φωτογραφία. Η Αθήνα έχει πολύ λίγες σημαντικές γκαλερί φωτογραφίας, οπότε έχουν αναλάβει οι λάτρεις της του είδους να τη διαδώσουν και αυτό γίνεται κυρίως on-line. Έτσι το αντιλαμβάνομαι τουλάχιστον εγώ.

Όσον αφορά το να φωτογραφίζεις στην Αθήνα, όπως και σε κάθε πολυσύχναστη πρωτεύουσα, σου προσφέρονται πολλά. Αυτό που θυμάμαι από πέρυσι, είναι ο τρόπος που ο κόσμος αποδεχόταν και φρόντιζε τα αδέσποτα σκυλιά. Αυτό μπορεί να μοιάζει λίγο περίεργο που το παρατήρησα, αλλά έμεινα έκπληκτος από τη στοργή που πρόσφερε ο κόσμος στα αδέσποτα σκυλιά της πόλης. Σε μια διάβαση πεζών, τα σκυλιά είναι πολίτες που διασχίζουν το δρόμο μαζί με όλους τους άλλους. Η Πλατεία Συντάγματος είναι ένα εξαιρετικό μέρος για να βγάλει κανείς φωτογραφίες, γιατί είναι τόσο πολύ στο κέντρο των πάντων, ιδιαίτερα αυτή τη στιγμή. Όλα έχουν να κάνουν με το να κοιτάζεις κάτι με φρέσκια ματιά – και αυτός είναι ένας από τους στόχους του workshop. Επειδή δεν είμαι από την Αθήνα, όλα μου μοιάζουν λίγο διαφορετικά.

Ποιος είναι ο βασικός στόχος του σεμιναρίου σου στην Αθήνα, το οποίο οργανώθηκε σε συνεργασία με τη σχολή ''Όραμα'';

Ο στόχος είναι πάντα να μοιράζεσαι– το να κοιτάς εξαιρετικές φωτογραφίες δρόμου, να συζητάς γι' αυτές και να ανακαλύπτεις νέα πράγματα. Αναμφίβολα υπάρχουν εξαιρετικές φωτογραφίες που δεν έχω ξαναδεί. Μπορεί να ανήκουν σε κάποιο καθιερωμένο Έλληνα φωτογράφο ή σε κάποιον που συμμετέχει στο workshop. Μου αρέσει πολύ να ανακαλύπτω το ταλέντο. Μπορεί να είναι ακόμη «ανώριμο» ή «ασυνεπές», αλλά είναι πάντα απόλαυση να το ανακαλύπτεις.

Σίγουρα ένας στόχος είναι να προκαλέσεις λίγο τους συμμετέχοντες και να τους κάνεις να αναλογιστούν τη φωτογραφία τους με μεγαλύτερη σαφήνεια και ειλικρίνεια. Η ειλικρινής ανατροφοδότηση είναι ζωτικής σημασίας και αποτελεί το θεμέλιο ολόκληρου του workshop. O κεντρικός στόχος είναι απλά η ενθάρρυνση. Η φωτογραφία δρόμου έχει να κάνει με το να ''ξεθάβεις'' λίγη μαγεία και πιθανότατα στο workshop να υπάρξει και μια φωτογραφία κάποιου για την οποία θα μπορείς να πεις μόνο ''Ναι είναι τέλεια, μακάρι να ήταν δική μου''.

David Gibson

Γνωστός Άγγλος φωτογράφος δρόμου που περιπλανιέται με την μηχανή του για σχεδόν 25 χρόνια. Είναι ένα από το ιδρυτικά μέλη του in-public και έχει παρουσιάσει έργα του σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι πιο πρόσφατες εκθέσεις του διοργανώθηκαν στο FORMAT Photography Festival στο Derby, στο Museum of London και στη Gallerie Hertz στις ΗΠΑ. Το έργο του περιλαμβάνεται στο Street Photography Now (Thames and Hudson), μια ανθολογία με έργα 52 από τους πιο φημισμένους φωτογράφους δρόμου. Ο David συχνά διδάσκει φωτογραφία δρόμου σε σεμινάρια, στο Tate Modern του Λονδίνου,στο Tate Liverpool και πρόσφατα στην Αθήνα, τη Βυρηττό, το Ντουμπάι. Κατέχει master στη Ιστορία και τον Πολιτισμό της Φωτογραφίας από το London College of Communication. Ο ίδιος, θέλοντας να υπογραμμίσει τη σημασία αυτών των σεμιναρίων, λέει:
“Συχνά με ρωτάνε πάνω σε τι δουλεύω με τη φωτογραφία μου, μια ερώτηση η οποία πάντα με μπερδεύει λίγο. Θα έπρεπε να δουλεύω πάνω σε κάτι συγκεκριμένο – σε ένα μεγάλο έργο – αλλά στην πραγματικότητα δουλεύω με την έμπνευση μου, πάντα προσπαθώντας να ξαναβρώ τον αρχικό ενθουσιασμό. Αυτά τα σεμινάρια είναι μέρος αυτής της διαδικασίας, διότι αυτό που προσπαθώ να μεταβιβάσω είναι η έμπνευση για ένα πολύ συγκεκριμένο είδος φωτογραφίας. Η αίσθηση της γνωριμίας και της ανακάλυψης άλλων ανθρώπων αναζωπυρώνει τη δική μου φωτογραφία. Και βέβαια συχνά με εμπνέει και με προκαλεί η φαντασία και τα στάνταρτ των άλλων. Επανέρχεται όλο αυτό στη δυναμική των workshop, και όλοι μας θα το μοιραστούμε και θα επωφεληθούμε από αυτό.”