Θεμελιώδες Λάθος Κατανόησης

Επιθυμείς να αποκαλείσαι φωτογράφος. Με ότι κι αν ασχολείσαι όμως, όποιο κι αν είναι το πλαίσιο στο οποίο εντοπίζεις τον εαυτό σου, υπάρχουν φορές που βομβαρδίζεσαι από ιδέες, σκέψεις και συλλογισμούς, συγκεκριμένες ή αφηρημένες νοητικές κατασκευές που σε συνοδεύουν, σε καθοδηγούν ή σε στοιχειώνουν. Μπορεί να προέρχονται από εξωγενείς παράγοντες ή να ξεπετάγονται για αδιευκρίνιστους λόγους στο μυαλό σου σε ανύποπτο χρόνο. Πολλές από αυτές ολοκληρώνονται. Άλλες καταρρέουν, χάνονται, ξεχνιούνται ή φτάνουν σε αδιέξοδο. Όλες όμως οι ιδέες, σωστές ή λανθασμένες, απ' όπου κι αν προέρχονται, σε βοηθάνε να επεξεργάζεσαι, να εξελίσσεσαι, να κρίνεις, να κατανοείς, να επιβιώνεις.

Πέρα όμως από την δεδομένη αξία οποιασδήποτε ιδέας, υπάρχουν δύο κρίσιμοι παράγοντες που βοηθούν στην ανάπτυξής της, δύο παράγοντες που ζητούν λίγη από την προσοχή σου. O χρόνος που επιτρέπεις στην ιδέα να παραμείνει στο μυαλό σου, αλλά και ο χώρος που της διαθέτεις να αναπτυχθεί, είναι δύο παράγοντες εξαιρετικά σημαντικοί για την εξέλιξή σου. Όταν μια ιδέα, σου είναι εκ πρώτης οικεία, είσαι πιο χαλαρός, πιο ανεκτικός απέναντί της. Της επιτρέπεις να σου ξεδιπλωθεί, πολλές φορές αποφεύγοντας ακόμα και την προυπόθεση της κατανόησή της. Μεροληπτείς.

Κάπου εκεί όμως, ελλοχεύει ο κίνδυνος να αποτρέψεις την ανάπτυξη μιας ενδιαφέρουσας ιδέας, μην δίνοντάς της τον απαραίτητο χώρο και χρόνο για να ευδοκιμήσει μέσα στο μυαλό σου, ακριβώς επειδή είσαι επιφυλακτικός απέναντί της, τη θεωρείς ανοίκεια. Όμως το "άνοιγμα" σε μια ανοίκεια ιδέα, δεν σημαίνει απαραίτητα συμμόρφωση και αποδοχή της. Αντιθέτως, μπορεί να σημαίνει και τον μετασχηματισμό της σε οικεία ή τη χρησιμοποίησή της για τη δημιουργία μιας νέας, οικείας ιδέας. Ας πάρουμε την περίπτωση των ιδεών που αναπτύσσονται μέσα σε αυτό που αποκαλούμε Τέχνη. Συνήθως αντιμετωπίζεις ενα έργο ή μια ιδέα γύρω από την Τέχνη, προβάλλοντας τον εαυτό σου επάνω της, καθώς βιώνεις μια πολύπλοκη σχέση ανάμεσα στο τρέχον γνωστικό σου πεδίο, που αφορά το πλαίσιο της Τέχνης, και, την μικρή ή μεγάλη επίδραση που ασκούν πάνω σου τα στερεότυπα γύρω από αυτό το πλαίσιο. Ας ονομάσουμε τη διαδικασία Κριτική Σκέψη εντός Πλασίου. Η αποδοχή ή η απόρριψη μιας ιδέας φαίνεται πως έχει να κάνει με όσα γνωρίζεις γύρω από αυτή, αλλά και με όσα σου προκαλεί να αισθανθείς καθώς την επεξεργάζεσαι. Βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάς και έναν τρίτο, εξίσου σημαντικό παράγοντα, αυτόν που έχει να κάνει με την προέλευση της ιδέας, τον πομπό, ποιός την λέει ή από που προέρχεται, οδηγώντας σε να πάρεις μια φιλική, εχθρική ή επιφυλακτική στάση απέναντί της, για λόγους που έχουν να κάνουν κυρίως με τον ψυχισμό σου. Θα αφήσω όμως, έστω και αδόκιμα, αυτόν τον παράγοντα έξω από το πλαίσιο αναφοράς, βασιζόμενος στην υπόθεση πως έχεις την ικανότητα και την ωριμότητα να διαχωρίσεις την ιδέα και την όποια αξία της, από τον πομπό και την όποια άποψη έχεις γι' αυτόν, ή τη φήμη που τον συνοδεύει.

Όταν πρόκειται για την απόρριψη, για την αρνητική αντιμετώπιση, φαίνεται πως απορρίπτεις όσα με βεβαιότητα καταλαβαίνεις πως στερούνται ουσίας, αλλά εξίσου απορρίπτεις και όσα απλά αδυνατείς να καταλάβεις, αφού το τρέχον γνωστικό σου πεδίο στερείται των απαραίτητων πόρων για την κατανόηση τους. Πολλές φορές μάλιστα τοποθετείς a priori αυτές τις "ακατανόητες" ιδέες στην ίδια κατηγορία με τις στερούμενες ουσίας. Αυτό σημαίνει πως στην περίπτωση της αποδοχής, της θετικής αντιμετώπισης, συνήθως αποδέχεσαι μόνο όσα καταλαβαίνεις. Υποκύπτεις επαναλαμβανόμενα σε κάτι που θα μπορούσες να το πεις: Θεμελιώδες Λάθος Κατανόησης. Αποδέχεσαι όσα διαθέτεις του πόρους να κατανοήσεις, και ταυτόχρονα συνάδουν με το κατασκεύασμα στερεοτύπων και προτιμήσεων που κουβαλάς μέσα σου, και απορρίπτεις όσα καταλαβαίνεις πως είναι φτωχότερα των απαιτήσεών σου, ή όσα δεν έχεις ακόμα τη δυνατότητα να κατανοήσεις.

Όμως το γνωστικό σου πεδίο, ως τρέχον που είναι, διευρύνεται ή θα πρέπει να διευρύνεται. Και η διεύρυνσή του επηρεάζει και την λειτουργία των στερεοτύπων και των προτιμήσεών σου, μετατρέποντάς τα, από ένα συμπαγές, άκαμπτο πεδίο επιρροής, σε κάτι πιο ήπιο, πιο εύκαμπτο, πιο διαλλακτικό. Καθώς οι πόροι του γνωστικού σου πεδίου θα αυξάνονται, οι ακατανόητες ιδέες θα μοιάζουν όλο και πιο κατανοητές. Η αύξηση της δυνατότητας κατανόησης και η αυξανόμενη ανοχή στο ανοίκειο, ίσως είναι ο καταλύτης για την απελευθέρωση, και γιατί όχι για την έκρηξη της Δημιουργικότητάς σου. Και το δημιουργικό σου αποτύπωμα, είναι αυτό που σε κάνει ξεχωριστό. Μέχρι να το κατανοήσεις αυτό όμως, μια βασική, πανανθρώπινη ανάγκη σου, είναι να νιώσεις ξεχωριστός. Το παράδοξο είναι, πως για να το πετύχεις αυτό, ακολουθείς τον ίδιο τρόπο με τον οποίο προσπαθούν να ξεχωρίσουν οι περισσότεροι άνθρωποι, πλησιάζοντας ολοένα και περισσότερο, προς αυτό που στην ουσία θέλεις να αποφύγεις, την ομοιογένεια.