Προσεγγίζοντας το σουρεαλισμό

Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή στους χώρους του στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Χώρα της Άνδρου, για το καλοκαίρι του 2012 θα παρουσιάσει ένα θεματικό αφιέρωμα σε ένα από τα μεγαλύτερα, σημαντικότερα και ανατρεπτικότερα καλλιτεχνικά κινήματα του 20ού αιώνα που είναι ο σουρεαλισμός. Ένα κίνημα διαμαρτυρίας και ανατροπής των μέχρι τότε «καλώς κειμένων» στον χώρο της τέχνης του έμμετρου λόγου πρωτίστως και των εικαστικών τεχνών συνακόλουθα, το οποίο χωρίς να αποτελέσει σχολή αισθητικής, με κριτήρια και κυρίαρχη φροντίδα όχι πλέον το αισθητικά ωραίο αλλά το δραστικά πνευματικό, έθεσε στον πυρήνα του προβληματισμού και των επιδιώξεών του τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε «να αλλάξει την ζωή».

Μέσα από 100 περίπου εκθέματα –κολλάζ, ζωγραφικά έργα, γλυπτά, κατασκευές, χαρακτικά, φωτογραφίες- καθώς και αρχεία εξαιρετικού ενδιαφέροντος, οι επισκέπτες της έκθεσης θα έχουν φέτος την ευκαιρία (από την 1η/7 έως και τις 30/9/2012) να «προσεγγίσουν τον σουρεαλισμό», μέσα από έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών.

Ευνόητο είναι ότι τόσο το ιδεολογικό εύρος όσο και ο εικονογραφικός πλούτος αυτού του μεγάλου ανατρεπτικού πρωτοποριακού κινήματος –και του λαοφιλέστερου μετά τον εμπρεσσιονισμό, όπως αποδεικνύεται σήμερα-, το οποίο με κυρίαρχο γενεσιουργό στοιχείο τον αυθορμητισμό και αυτοματισμό της γραφής, την παραδοξολογία, την δύναμη του ονείρου, της δημιουργικής φαντασίας και των δυνάμεων που βρίσκονται εγκλωβισμένες στην ψυχή, κατάφερε με ασυγκράτητη ορμή και σθένος να ανατρέψει καθιερωμένα εικονογραφικά σχήματα, ήθη και αρχές που προσδιόριζαν την πολιτισμική συμπεριφορά της μεταπολεμικής κοινωνίας, θα ήταν αδύνατον να εξαντληθεί στα όρια ενός περιορισμένων τεχνικών, ερευνητικών και οικονομικών δυνατοτήτων αφιερώματος.

Όπως ο τίτλος του εμφατικά δηλώνει, σκοπός του είναι να το προσεγγίσει και να μεταφέρει στον αποδέκτη το μήνυμα μιας τέχνης η οποία επειδή τόλμησε να ανοίξει νέους ορίζοντες, να βαδίσει σε αχαρτογράφητους δρόμους της ψυχής, μέσα από απαξιωτικούς αρχικά χλευασμούς, την απροσδιοριστία, την ρευστότητα, τις απολυταρχικές συμπεριφορές, τις πολιτικές διχογνωμίες και αποβολές ακόμα μελών, που συγκρότησαν την αρχική ομάδα, κατάφερε στην πορεία να βρει την δικαίωση και την αποδοχή από τα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα και να επηρεάσει ως έναν βαθμό την κοινωνική και πολιτισμική συμπεριφορά τους. Η δε ονομασία του «σουρεαλισμός», «υπερρεαλισμός», λέξη που συμπωματικά επινοήθηκε, έχει ξεφύγει πλέον από τους λογοτεχνικούς και καλλιτεχνικούς κύκλους για να περάσει στην τρέχουσα καθομιλουμένη, ως όρος που εκφράζει το ανοίκειο και την όποια παραδοξότητα στην καθημερινότητά μας.

Το αφιέρωμα αποτελείται από δύο σκέλη:

Το αφιέρωμα δομείται με άξονα τα ιστορικά ονόματα του κινήματος, την αρχική, δηλαδή, ομάδα που το συγκρότησαν: André Breton, Louis Aragon, Paul Éluard, Philippe Soupault, Benjamin Péret, Max Ernst, Joan Miró, André Masson, René Magritte, Man Ray, Yves Tanguy και αυτούς που στην συνέχεια προσαρτήθηκαν: Hans Bellmer, Salvador Dalí, Victor Brauner, Wifredo Lam, Dorothea Tanning, Roberto Matta, Méret Oppenheim…

Το δεύτερο σκέλος της έκθεσης αφορά το ιστορικό μόνο μέρος του υπερρεαλιστικού κινήματος στην νεοελληνική τέχνη με εικαστικές και λογοτεχνικές αναφορές στους Ανδρέα Εμπειρίκο, Οδυσσέα Ελύτη, Νάνο Βαλαωρίτη, Νικόλα Κάλας (Καλαμάρη), στον ζωγράφο και ποιητή Νίκο Εγγονόπουλο και τους ζωγράφους Μάριο Πράσινο, Γεράσιμο Στέρη και Mayo (Αντώνη Μαλλιαράκη).

Η έκδοση που θα συνοδεύει την έκθεση θα κυκλοφορήσει από τον εκδοτικό οίκο ΜΙΚΡΗ ΆΡΚΤΟΣ σε ελληνικά και αγγλικά και θα περιλαμβάνει εισαγωγικό κείμενο του κ. Κυριάκου Κουτσομάλλη, διευθυντή του Μουσείου καθώς και κείμενα των κυριών Ελένης Γλύκατζη Αρβελέρ, Νάντιας Αργυροπούλου, Ιουλίτας Ηλιοπούλου και Νίκης Λοϊζίδη και των κυρίων Νάνου Βαλαωρίτη και Αλέκου Φασιανού.

Στα πλαίσια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν και φέτος συμπληρωματικές εκδηλώσεις, όπως η συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα το σουρεαλισμό και ομιλητές εξέχουσες προσωπικότητες των γραμμάτων και συντονίστρια όπως κάθε χρόνο την Πρύτανη κυρία Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ.