Gender Show

Το έργο τους αντανακλά με υποκειμενικό-προσωπικό τρόπο και λεπτότητα τη γυναικεία σεξουαλικότητα ως έκφραση ελευθερίας σε αντίθεση με την πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα. Με φωτογραφίες, βίντεο, περφόμανς, έργα δισδιάστατης και τρισδιάστατης τέχνη παρουσιάζεται ανοιχτά και με ανελέητο ρεαλισμό ο ρόλος της γυναίκας καθώς και οι δυνατότητες έκφρασης και η εικαστική γλώσσα του σώματος.

Σε όλα τα καλλιτεχνικά πεδία οι καλλιτεχνικοί δημιουργοί και οι κριτικά σκεπτόμενοι διανοούμενοι καταπιάνονταν πάντα με αμφισβητήσιμες νόρμες και ταμπού, μεταξύ άλλων και για να διερευνήσουν τα όρια της ελευθερίας, να προκαλέσουν ή να καταγράψουν κοινωνικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις. Στο πλαίσιο της διευρυμένης έννοιας της τέχνης που επικρατεί σήμερα, αυτή η νέα αυτοσυνείδηση θεμελιώνει μεταξύ άλλων και την επικράτηση του διαλογικού χαρακτήρα της σύγχρονης τέχνης των τελευταίων δεκαετιών.
Ο όρος “gender” αναφέρεται γενικά στον κοινωνικό ρόλο του φύλου, σε όλα όσα θεωρούνται σε έναν πολιτισμό τυπικά για ένα φύλο. Για την αποφυγή παρανοήσεων όμως πρέπει να διευκρινιστεί ότι καμία από τις τέσσερις καλλιτέχνιδες δεν αφιερώνεται αποκλειστικά στο θέμα αυτό. Το «κοινωνικό φύλο» αποτελεί μόνο ένα είδος νήματος που διατρέχει το έργο τους, ένα εστιακό σημείο τόσο στην επιλογή των έργων όσο και στην οπτική.

Οι τέσσερις καλλιτέχνιδες δεν αφήνουν τη δουλειά τους να μιλήσει απομονωμένα για αυτές, αλλά την παρουσιάζουν ως κύκλους μέσα στους οποίους το κείμενο και η εικόνα, η φωτογραφία, η ζωγραφική, το βίντεο και το σχέδιο βρίσκονται σε διάλογο μεταξύ τους. Εντούτοις, σε μια ομαδική έκθεση με ένα κεντρικό θέμα δημιουργείται πάντα και ένα πλαίσιο κοινών και διαφορετικών θέσεων, οι οποίες αθροιζόμενες αποτελούν με τη σειρά τους ένα όλον.
Και οι τέσσερις καλλιτέχνιδες ζουν στη Γερμανία: η Patricia London Ante Paris στο Μόναχο, η Grit Hachmeister στη Λειψία, η Pepa Hristova στο Αμβούργο και η Nezaket Ekici στο Βερολίνο και στη Στουτγάρδη. Ωστόσο η Pepa Hristova κατάγεται από τη Βουλγαρία και η Nezaket Ekici από την Τουρκία. Αυτό αξίζει να αναφερθεί καθώς καθεμιά από τις καλλιτέχνιδες αντιπαρατίθεται με διαφορετικό τρόπο με την πολιτισμική της καταγωγή και ταυτότητα.

Η Pepa Hristova εξετάζει με τα μέσα της φωτογραφίας κυρίως το ζήτημα της ταυτότητας των ανθρώπων σε ξένους πολιτισμούς, των κοινωνικών ομάδων του περιθωρίου καθώς και τα συναισθήματα και τις αξίες τους. Στη δουλειά της αυτή χρησιμοποιεί με διαισθητική λεπτότητα και υψηλή ακρίβεια ολόκληρο το φάσμα των τεχνικών και αισθητικών βάσεων που διαθέτει η φωτογραφία ως μέσο: τη συνειδητή χρήση της οξύτητας και του φλου, την επιλογή καρέ και μοτίβων καθώς και τη γεμάτη ένταση σύνθεση στη φωτογραφική δομή και τη διάταξη μικρών και μεγάλων φορμά. Τα έργα της εμφορούνται πάντα από την ιδιαίτερη οικειότητα και εγγύτητα μεταξύ φωτογράφου και φωτογραφιζόμενου προσώπου, κάτι που αποτυπώνεται σε στιγμιότυπα που παραπέμπουν σε μελαγχολικές-ποιητικές σκηνοθετήσεις. Ταυτόχρονα όμως διατηρεί πάντα μια απόσταση σεβασμού και αφήνει κάτι αινιγματικά κρυφό.

Και στη Nezaket Ekici η ταυτότητα είναι κεντρικό θέμα στην τέχνη της. Η πλοκή και τα κόνσεπτ στις δουλειές της αναπτύσσονται μέσα από τη γυναικεία οπτική και την κριτική παρατήρηση των κοινωνικών συναφειών στο πεδίο έντασης των πολιτισμών. «Χρησιμοποιώ … και τους δυο πολιτισμούς για να αντλήσω από αυτούς κάτι νέο. Όποιος υιοθετεί αβίαστα έναν μόνο πολιτισμό, χάνει την ταυτότητά του».
Από αυτή την οπτική γωνία συχνά προβάλλονται μικρά γεγονότα της καθημερινότητας, παρατηρήσεις και συμβάντα στις live performance της. Φθάνοντας συχνά στα όρια της φυσικής της αντοχής, μπαίνει η ίδια σωματικά στο επίκεντρο της δράσης, δημιουργώντας μια γεμάτη ένταση αλληλεπίδραση μεταξύ κοινού, εικαστικού και γίγνεσθαι.
Ο ενεργός ρόλος της γυναίκας που ζει διχασμένη ανάμεσα σε δυο πολιτισμούς της Ανατολής και της Δύσης είναι αρκετός από μόνος του ως πρόκληση και ρήξη των ταμπού – όταν εμφανίζεται για παράδειγμα στη δράση “Hullabelly” με αυστηρά ισλαμική περιβολή και παίζει επί 45 λεπτά με ένα χούλα χουπ υπό τους ήχους ανατολίτικης ποπ μουσικής, ή όταν στο “My Pig” καλυμμένη ολόκληρη με μουσουλμανική μπούρκα περιφέρει ένα γουρούνι δεμένο με κόκκινο περιλαίμιο. Όταν της απευθύνεται ερώτηση σχετικά με την ακουστική εμπειρία της φωνής του μουεζίνη που καλεί σε προσευχή από τους μιναρέδες των τουρκικών πόλεων, αντιδρά κοφτά κι αναρωτιέται: «Γιατί τραγουδούν εδώ πάντα οι άνδρες μόνο; Θα μου άρεσε κι εμένα να το κάνω και θα μου φαινόταν πολύ καλύτερο να αντικατασταθούν επιτέλους οι ανδρικές φωνές από γυναικείες.»

Η Patricia London Ante Paris εκφράζει παρόμοιους συλλογισμούς όταν διαπιστώνει σε ένα από τα κείμενα-εικόνες της που μοιάζουν με κόμιξ: «Σε όλες τις μεγάλες θρησκείες η γυναίκα είναι κατά κάποιο τρόπο ακάθαρτη ή κατώτερη» και διερωτάται στη συνέχεια: «Πώς μπορούν οι γυναίκες να είναι θρήσκες;» Οραματίζεται το ιδανικό κίνημα, μια μητρογραμμική κοινωνία ελεύθερη από κοινωνικές θέσεις και συγκρούσεις, στην οποία τα πλεονάζοντα υλικά αναδιανέμονται με δώρα και πάρτι και ξεκινά τη δουλειά της αυτή με την ερώτηση: «Και τι μπορώ να κάνω εγώ για τους άλλους;». Αυτή της η στάση δεν αντικατοπτρίζεται μόνο στην τέχνη της – ο τρόπος που ζει και εργάζεται είναι ριζοσπαστικός και συνεπής προς τις πεποιθήσεις της αυτές. Όμως, παρά την άρνηση κάθε υλιστικής αξίας, δημιουργεί χαρούμενα, πολύχρωμα έργα τέχνης στα οποία προβάλλει σχέδια, σύμβολα, σκίτσα και εικονογραφήσεις που συνδυάζονται και επικαλύπτονται από όμορφες κειμενικές διαμορφώσεις με τυπογραφικά, συχνά διακοσμητικά στοιχεία.

Η δουλειά της Grit Hachmeister είναι κυρίως αυτο-στοχαστική. Με ριζοσπαστική και αμείλικτη τάση αποκάλυψης κάθε πτυχής του ιδιωτικού και αποτίναξης κάθε ταμπού από αυτό, εκθέτει τα συναισθήματα, τις ερωτικές φαντασιώσεις της και το σώμα της γυμνό ή ενδεδυμένο σε κοινή θέα. Χρησιμοποιεί τη φωτογραφία ως μέσο για εικονικά στιγμιότυπα και ηδονοβλεπτικές ματιές σε ιδιαίτερες στιγμές, καταστάσεις πόνου και απόγνωσης όπως και σε συνειδητές αυτοσκηνοθετήσεις της.

Κατάλογος της έκθεσης (με DVD) 15 €
Eίσοδος ελεύθερη

Pepa Hristova

Sworn Virgins
Στα βόρεια της Αλβανίας, στα «καταραμένα βουνά» που λέγεται ότι φτιάχτηκαν από τον διάβολο, ζουν μέχρι σήμερα οι ορκισμένες παρθένες – οι τελευταίες ανδρογυναίκες της Ευρώπης. Ένας άγραφος κώδικας νόμων από την εποχή του Μεσαίωνα, ο Kanun, επιτρέπει σε οικογένειες που χάνουν τον «πατριάρχη» τους -συχνά από βεντέτα – να ορίσουν μια γυναίκα από τον κύκλο των συγγενών ως αντικαταστάτη του. Προϋπόθεση είναι να δώσει έναν αμετάκλητο όρκο: να ορκιστεί ότι θα κρατήσει την παρθενία της για πάντα.
Οι ενήλικες γυναίκες μπορούν να δώσουν τον όρκο για να πάρουν τη θέση του αποθανόντος πατέρα ή αδερφού. Όμως και νεογέννητα κορίτσια μπορούν να λάβουν την ιδιότητα του γιού και να ανατραφούν σαν αγόρια , για να έχει η οικογένεια έναν αρσενικό κληρονόμο. Αρκετά συχνά έδιναν τον όρκο και γυναίκες που ήθελαν να ξεφύγουν από ένα προξενιό. Με τον τρόπο αυτό έχουν μεγαλύτερη αναγνώριση από την κρατούσα πατριαρχική κοινωνία.
Αυτές οι «ορκισμένες παρθένες» που στην τοπική γλώσσα αποκαλούνται “Burrnesha” απολαύουν σεβασμού στην οικογένεια και αποκτούν την κοινωνική θέση των ανδρών. Κάνουν ανδρικές δουλειές, ντύνονται και συμπεριφέρονται σαν άνδρες, δεν είναι όμως άνδρες από σεξουαλικής άποψης άλλα μόνο με την κοινωνική έννοια. Οι “sworn virgins” εκπληρώνουν τον ρόλο τους τόσο τέλεια, ώστε με το πέρασμα του χρόνου να μην είναι αναγνωρίσιμες ως γυναίκες εκτός της οικογένειας. Με τα χρόνια η γυναίκα μέσα τους χάνεται.

* Η Pepa Hristova σπούδασε communication design στο Αμβούργο και αποφάσισε να μελετήσει τα ζητήματα της ταυτότητας στο πολιτικο-κοινωνικό πλαίσιο χρησιμοποιώντας ως μέσο τη φωτογραφία. Το 2006 συμπεριελήφθη ως νέο μέλος στο φωτογραφικό πρακτορείο “Ostkreuz” του Βερολίνου, ένα πρακτορείο που είχε ιδρυθεί το 1989 κάτω από την πίεση των γεγονότων της πτώσης του τείχους και έχει πλέον αποκτήσει σχεδόν θρυλικές διαστάσεις.

Grit Hachmeister
Το ερώτημα είναι τελικά, τι θέλω; Η απάντηση βρίσκεται στα αχαμνά σου, γι’ αυτό εκμεταλλεύσου τη! Με το χέρι μέσα στο βρακί αρχίζει να κλυδωνίζεται η κοσμοθεώρησή σου, όχι όμως αυτή των άλλων. Στον αέρα αναδύεται το γλυκερό βαρύ άρωμά σου. Ο αέρας σαλεύει κι απομακρύνεται και συναντά άλλους αέρες. Ένα τεράστιο όργιο είναι σε εξέλιξη. Στο τέλος η πάχνη ρουφάει τα φύλλα των δέντρων, ήρθε η ώρα που κανείς πια δεν θέλει. Που η συνθηκολόγηση διαγράφεται σε όλα τα φλιτζάνια του καφέ. Που ο αέρας παίρνει τα ξεχασμένα ρούχα απ’ το σκοινί, που τα καπνισμένα τσιγάρα εξατμίζονται στο τασάκι, που οι περικοκλάδες υψώνονται, πνίγουν τείχη ανεμπόδιστες, ένα σύρσιμο ψιθυριστό. Φτάνουν κι εσένα, σκίζουν τις αρθρώσεις σου, διαπερνούν τα σωθικά σου, τα γεννητικά σου όργανα, το πρόσωπό σου. Από τα παλλόμενα μηλίγγια σου ξεπηδούν αχνορόδινες ορμές που περιζώνουν την ψυχή σου εκεί που είναι πιο δυνατή. Έχασες, αλλά δεν πειράζει. Με ένα τριαντάφυλλο στο στόμα η ζωή είναι πιο εύκολη.

* Η Grit Hachmeister σπούδασε φωτογραφία στη Λειψία στην τάξη του Timm Rautert, άρχισε όμως από νωρίς να χρησιμοποιεί στις ριζοσπαστικές αλλά και ανοιχτές αυτό-διερευνήσεις της εκτός από τη φωτογραφία και το σχέδιο, τα κείμενα, τη ζωγραφική, την performance και το βίντεο.

Nezaket Ekici
Η καλλιτεχνική μου δουλειά βασίζεται στη συλλογιστική διαμόρφωση ιδεών που αντλούνται μέσα από την καθημερινή ζωή και εκφράζονται σε εγκαταστάσεις και performance. Η πολιτισμική ατμόσφαιρα στην οποία λαβαίνει χώρα η τέχνη κι από την οποία αυτή αντλεί αποτελεί εξίσου μέρος του θέματος όπως και αφηρημένα στοιχεία, όπως η σωματικότητα, ο χρόνος, η κίνηση και ο χώρος. Σε αυτό το χωροκατακτητικό, δυναμικό και φορτισμένο ως προς την πολιτισμική ατμόσφαιρα «καλλιτεχνικό γίγνεσθαι» με την έννοια του «συνολικού έργου τέχνης» θα δημιουργηθεί μια αλληλεπίδραση με το κοινό. Σκοπός της αλληλεπίδρασης αυτής είναι να δημιουργήσει ένα συλλογιστικό πεδίο για νέους συνειρμούς και σκέψεις, το οποίο συμβάλλει στη διαιώνιση της επικοινωνίας μέσω ορισμένων πολιτισμικών αντικειμένων που προβάλλονται στο έργο τέχνης.

* Η Nezaket Ekeci σπούδασε στην Έδρα Παιδαγωγικής της Τέχνης στο Μόναχο κοντά στον Wolfgang Kehr και μετά τον μεταπτυχιακό της τίτλο συνέχισε τις σπουδές της στη Σχολή Καλών Τεχνών του Μπράουνσβαϊγκ, στο master class της Marina Abramovic. Το κεντρικό θέμα στις performance της είναι κυρίως ο ρόλος της γυναίκας στον διχασμό της ανάμεσα στον πολιτισμό της Δύσης και του Ισλάμ.

Patricia London Ante Paris
Superfemmes – Σούπερ γυναίκες
Τα pin-ups μας θυμίζουν τις Μεγάλες Θεές.
Οι άθρησκες υπεργυναίκες είναι υπερπροκαθορισμένες για την εκτέλεση του υπερκαπιταλισμού.

Υπεργυναίκα υπερκαπιταλίστρια.
Όταν μια γυναίκα εμφανίζεται ως μοντέλο, χορεύτρια, go-go-girl σε ένα ελεύθερο από νοήματα πλαίσιο, ο εντυπωσιασμός όταν την παρακολουθεί κανείς είναι μια υπνωτιστική θύμηση των Χρυσών Εποχών.
Γι’αυτό οι υπερκαπιταλιστές τραπεζίτες αρέσκονται να περνούν τα βράδια τους σε στριπτιζάδικα. Ονειρεύονται τη μεγάλη δίκαιη Μητέρα-θεά.

Γυναίκες ανώτατα διευθυντικά στελέχη, θεές της λίθινης εποχής, pin-ups, γυναίκες ανθρωπίδες.

Ο αρδιπίθηκος συναντά την πρωτοπορία: η Άρδι, η πρώτη γνωστή πρόγονος του ανθρώπου, πριν 4,4 εκατομμύρια χρόνια διάλεγε τους συντρόφους της με αισθητικά κριτήρια – με ψηλά ζυγωματικά και ήπια χαρακτηριστικά – μικρούς κυνόδοντες, για να βοηθούν οι άνδρες στην ανατροφή των παιδιών.
Μερικές πολύ φιλόδοξες γυναίκες διαλέγουν συντρόφους που δεν κάνουν καριέρα οι ίδιοι και μεγαλώνουν τα παιδιά.
Αυτές οι γυναίκες που φτάνουν στην κορυφή ενός συστήματος προσανατολισμένου στους άνδρες, επιβάλλονται πέρα από προκαταλήψεις και δίνουν συνέχεια στον πρωτοποριακό τρόπο επιλογής της Άρδι: κυκλική εξέλιξη.

*Η Patricia London Ante Paris σπούδασε ζωγραφική στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου με καθηγητή τον Daniel Spoerri. Εργάζεται με πολλά διαφορετικά μέσα και χρησιμοποιεί την τέχνη ως γλώσσα έκφρασης για να παρουσιάσει διάφορα κοινωνικά αλλά και πολιτικά κακώς κείμενα μέσα από φεμινιστική οπτική.