«Αρόδο» - Λιμάνια, πορθμεία και βαρκάρηδες της Άνδρου

Μιαν επαλήθευση με αρόδο αναμνήσεις σε ασπρόμαυρο φόντο από τον υπεύθυνο της έκθεσης «Αρόδο»- Λιμάνια, πορθμεία και βαρκάρηδες της Άνδρου Γιάννη Μαμάη, παρουσιάζουν ο Πολιτισμικός Οργανισμός και ο Φιλοπρόοδος Όμιλος «Το Γαύριο» από 14 έως 30 Οκτωβρίου στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.

Η λέξη αρόδο στον τίτλο της έκθεσης, σημαίνει την παραμονή ενός πλοίου ανοιχτά ενός λιμανιού ή ενός όρμου. Μια διαδικασία χαραγμένη στην παράδοση των μικρών νησιωτικών τόπων που δεν είχαν τη δυνατότητα ελλιμενισμού μεγαλύτερων σκαφών. Ο τίτλος «Αρόδο» λοιπόν, αποκαλύπτει παράλληλα και μία κατάσταση αναμονής των βαρκάρηδων που μπαινοβγαίνουν στα λιμάνια της Άνδρου. Μέσα από τις φωτογραφίες ξεδιπλώνεται η ζωή των λιμανιών του νησιού και των ανθρώπων τους από τις αρχές του 20ου αιώνα έως το 1965.

Τέσσερα ήταν τα λιμάνια της Άνδρου: στη Χώρα, στο Κόρθι, στο Μπατσί και στο Γαύριο (που είναι και το κύριο λιμάνι του νησιού σήμερα). Αυτό που περιλαμβάνεται ουσιαστικά σε αυτή την έκθεση είναι η ένταση των ρυθμών ζωής στο ξεκίνημα ή το φθάσιμο. Καράβια όλων των ειδών έμειναν αρόδο στα λιμάνια αυτά. Στην αρχή καΐκια με πανιά, μετά μηχανοκίνητα, έπειτα πλοία με κάρβουνα ή ατμόπλοια. Άνθρωποι του λιμανιού, οι βαρκάρηδες, οι οποίοι αποτελούσαν ένα ζωντανό κομμάτι της νησιωτικής ενδοχώρας, κουβαλούσαν επιβάτες και εμπορεύματα από και προς τα πλοία με τα κουπιά και συχνά σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Η παράδοση συνεχίστηκε με αγκυροβολημένα καΐκια και βαπόρια, με λιμενεργάτες και λεμβούχους, με καρνάγια και μόλους έως το 1965, όταν το πρώτο οχηματαγωγό πλοίο σήμανε την αρχή του τέλους τους.

Σκοπός της παρουσίασης είναι, όπως αναφέρει ο επιμελητής Γιάννης Μαμάης, η προβολή μιας «φέτας ζωής» από παρελθόν σχετικά πρόσφατο, παρελθόν που πρόλαβε, χάρη στην επιτάχυνση των ρυθμών γενικότερης ανάπτυξης, να «κλείσει» και να γίνει μακρινό για τους ίδιους τους ανθρώπους που το έζησαν. Άλλωστε, η γλυκόπικρη νοσταλγία για μια περίοδο ζωής εμβληματική τόπων και ανθρώπων της χώρας μας ήταν η πηγή έμπνευσης για την έκθεση αυτή.

Ο Γιάννης Μαμάης αναζήτησε φωτογραφικό υλικό σε όλο το νησί της Άνδρου και σε πολλές περιοχές των Αθηνών, από συλλέκτες, μουσεία, φωτογράφους, οικογενειακά αρχεία. Οι άνθρωποι που τον βοήθησαν στη συλλογή ήταν πολλοί, κάτοικοι του νησιού, βαρκάρηδες, ναυτικοί, μαγαζάτορες, οι οικογένειες κάποιων που δε ζούνε πια. Μεταξύ άλλων πολύ σημαντική ήταν η συμβολή του Λεωνίδα Εμπειρίκου, Σταύρου Πετσόπουλου των εκδόσεων «Άγρα», Παναγιώτη Σπυρόπουλου και Αντώνη Πολέμη για την παραχώρηση των αρχείων τους, καθώς και του Ανδρέα Δούκισσα και της συζύγου του, που παραχώρησαν μέρος από το αρχείο του Σπύρου Μελετζή, ο οποίος είχε φωτογραφήσει την Άνδρο τη δεκαετία του 1950.