Artists' Books _ Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος): Μια Προσταγή Μεγάλη

Με αφορμή την συμπλήρωση 225+1 χρόνων από τη θανάτωση του Ρήγα Βελεστινλή - Φεραίου, Σέρβοι και Έλληνες καλλιτέχνες καλέστηκαν να δημιουργήσουν αντλώντας έμπνευση από τον βίο, την πολιτεία και κυρίως από το όραμα του Ρήγα.

Επιμέλεια:
Θανάσης Ράπτης, φωτογράφος
& Sofya Yechina, ζωγράφος

Παραγωγή: κολεκτίβα αρτίστικα 'κούκος', με την αιγίδα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας

Συμμετέχουν:
Ιωάννης Αναστασίου, Στεφανία Πατρικίου, Θανάσης Ράπτης, Γιώργος Πάλλης, Γιάννης Σταμενίτης, Ευθύμης Μουρατίδης, Γιάννης Χολογγούνης, Αργύρης Λιαπόπουλος, Βασίλης Καρκατσέλης, Νίκος Τερζής, Θοδωρής Λάλος, Ζέφη Αθανασοπούλου, Ράνια Φραγκουλίδου, Ελεάννα Μπάρμπα, Βανέσσα Τουζλούκωφ, Έλενα Χατζηαθανασίου, Κριστιάνα Ηλιοπούλου, Γιάννης Μονογυός
Vana Urošević & Zoran Todović, Sofya Yechina, Goran Despotovski, Selman Trtovac, Sara Tanaskovic, Djordje Stanojevic, Nikola Radosavljevic, Gabrijela Bulatovic, Vessna Perunovich, Gordana Olujic, Slobodan Dosic, Nena Skoko Snezana, Milica Petrovic

Η πρώτη έκθεση εγκαινιάστηκε στον εμβληματικό χώρο του Πύργου Νεμπόισα, στις όχθες του Σάββα ποταμού, στο Βελιγράδι, τόπο φυλάκισης, μαρτυρίου και θανάτωσης του Ρήγα από τους Οθωμανούς, με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού Σερβίας και της Ελληνικής Πρεσβείας στο Βελιγράδι.

Ο Ρήγας εμπνέεται από τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό και τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης και οραματίζεται τη δημιουργία μιας πολυεθνικής βαλκανικής επικράτειας που θα είναι απαλλαγμένη από τις αγκυλώσεις της οθωμανικής πολιτικής, που υπονομεύουν την οικονομική και πολιτική συγκρότηση των νέων κοινωνικών ομάδων, όπως αυτές διαμορφώνονται στην περιοχή κατά τα τέλη του 18ου αιώνα.
Aυτό τον ώθησε στη συγγραφή ή μετάφραση βιβλίων σε δημώδη γλώσσα και τη σύνταξη της Χάρτας, που τυπώθηκε το1797 σε 1220 αντίτυπα στο τυπογραφείο του J. Nitsch, σε δώδεκα φύλλα διαστάσεων περ. 70x50 εκ., με χαράκτη τον Franz Müller. Από αυτά σήμερα σώζονται 38 αντίτυπα στην Ελλάδα και 19 στον υπόλοιπο κόσμο, σε μεγάλες βιβλιοθήκες ή ιδιωτικές συλλογές.
Η Χάρτα καταλαμβάνει σημαντικό ρόλο στο σύνολο του εκπαιδευτικού και επαναστατικού έργου του μεγάλου εθνεγέρτη και αποτελεί το κορυφαίο επίτευγμα της λόγιας ελληνικής χαρτογραφίας του 17ου-18ου αι. Έχει μεγάλη καλλιτεχνική αξία, καθώς η ποιότητα του περιεχομένου είναι απαράμιλλη και η ίδια η εκτύπωση υψηλότατου επιπέδου. Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι η Χάρτα αποτελεί ένα από τα πρώτα δείγματα artist' book στη Νοτιανατολική Ευρώπη.
Αισθητικά τα έργα της παρούσας έκθεσης ακολουθούν την παράδοση του καλού, χειροποίητου βιβλίου του παρελθόντος, πριν από την εποχή της εκβιομηχάνισής του.
Οι πρόγονοι των εικαστικών βιβλίων όπως τα γνωρίζουμε σήμερα εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην Αγγλία την εποχή του William Blake (1757–1827).
Τα artists' books ολόκληρο τον 20ο αι. βρήκαν περίοπτη θέση σε όλα τα ευρωπαϊκά κινήματα της πρωτοπορίας. Τα συναντάμε και στα πρωτοποριακά κινήματα του ’60 σε Ευρώπη και Αμερική. Από το ξεκίνημα της δεκαετίας του '70 και μετά θεωρείται πλέον αυτόνομο είδος.
Θανάσης Ράπτης, Φωτογράφος & Sofya Yechina, Ζωγράφος,
Επιμελητές της Έκθεσης