Sanatorio Project

Των Χατζηνικολάου Μαρίας-Ανδρομάχης και Ποδιά Νίκου.
Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Βερνίκος Δημήτρης (film maker), Βλάχου Πόλυ (ηθοποιός - σκηνική σύνθεση), Γεροδήμος Βασίλης, Ζαφειρόπουλος Βαγγέλης (designer-εικαστικός), Ζαφειρόπουλος Θοδωρής, Καγιά Σοφία (Mezzo soprano), Καπέλλος Γιάννης, Λύρα Ελένη, Masson - Aggelopoulos Lily, Μαντίκου Λίνα, Μπελιμπασάκης Ιωάννης, Μπουρίκα Μαρία, Παπαδόπουλος Νίκος, Παπαδοπούλου Γιούλα, Παπαδοπούλου Καλυψώ, Πάσχου Ισιδώρα, Πέπο Σάλεμ (φλαουτίστας), Ποδιάς Νίκος, Σταυράκη Μαργαρίτα, Τοπτσίδου Ολυμπία, Χατζηγιαννάκη Αθηνά (ηθαποιός - εικαστικός), Χατζηνικολάου Μαρία-Ανδρομάχη, Χριστόπουλος Κώστας.

φθίση (η) Ι-ης κ. –ίσεως Ι χωρ. Πληθ. Ι (λογ.) 1. η σταδιακή ελάττωση. η βαθμιαία φθορά ΣΥΝ. μείωση. εξαφάνιση. παρακμή 2. (για προσ.) η κατάσταση μαρασμού ∙ 3. ΙΑΤΡ. η φυματίωση (βλ.λ.) ΣΥΝ. (λαϊκ.) χτικιό. (Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας)

Κάθε ύλη, οργανική και ανόργανη, υπόκειται στην αναπόφευκτη φθορά. Κάποιες φορές, η φθορά είναι απλώς αποτέλεσμα της χρήσης και του χρόνου που περνά, ενώ κάποιες άλλες επισπεύδεται και προκαλείται εκούσια. Μπορεί επίσης να λογίζεται ως συνέπεια της δράσης ενός εξωγενούς παράγοντα, ενός ιού ή ενός ακραίου καιρικού φαινομένου. Μπορεί απλά, τέλος, να είναι το φυσικό επακόλουθο της αδράνειας. Ο χρόνος της είναι ταυτόχρονα ο παρατατικός, ο ενεστώτας και ο εξακολουθητικός μέλλοντας. Το sanatorio project αποτελεί ένα καλλιτεχνικό σχεδίασμα με αντικείμενο τη φθορά σε όλους τους παραπάνω χρόνους. Έλαβε χώρα σε ένα παλιό, ερειπωμένο σανατόριο ύψους, το οποίο ίδρυσε ο γιατρός Γεώργιος Καραμάνης στα Χάνια του Πηλίου στις αρχές του περασμένου αιώνα. Εκεί, όπου ασθενείς από τον «βάκιλο του Koch» αναζήτησαν την επιβράδυνση των συμπτωμάτων μιας χρόνιας λοιμώδους νόσου, της φυματίωσης ή αλλιώς της «φθίσης», όπως ονομάστηκε, λόγω της αργής και σταθερής καταστροφής που επιφέρει στον οργανισμό. Το ίδιο το κτήριο, ως μοντέρνο ερείπιο, επιδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο την επίδραση της φθοράς από τη χρόνια εγκατάλειψή του. Μια σειρά από καλλιτέχνες, στον ελάχιστο χρόνο της μίας ημέρας, κλήθηκαν να επέμβουν εφήμερα σε αυτό, να ανασημασιοδοτήσουν την παρατεταμένη αποδόμησή του, είτε αναδεικνύοντάς την, είτε χρησιμοποιώντας την ως δημιουργικό εφαλτήριο. Την ίδια στιγμή, κάποιοι άλλοι, ορμώμενοι από την σημερινή κατάστασή του, προσέτρεξαν σε πρακτικές μιας «αρχαιολογίας του παρόντος», μιας συμβολικής αναδόμησής του ή μιας επιτάχυνσης της διαδικασίας καταστροφής του είτε ακόμα και στην μερική αναμόρφωσή του, καθιστώντας το με τούτον τον τρόπο βιώσιμο και φιλόξενο για την εκεί παρουσία καλλιτεχνών και επισκεπτών. Έτσι, οι καλλιτεχνικές παρεμβάσεις, άλλοτε υποκείμενες στη φθορά και άλλοτε αντιστεκόμενες σε αυτήν, απαντούν στους διαφορετικούς χρόνους της επενέργειάς της. Άλλοτε, δηλαδή, παρακινούνται από το παρελθόν και άλλοτε στέκονται και εφορμούν από ένα απαρέγκλιτο παρόν. Τι γίνεται όμως με τον μέλλοντα, εκείνον που θα εξακολουθεί να υπόσχεται την αποτροπή της φθοράς, τη διαφυγή από αυτήν; Αναπόσπαστο κομμάτι του εγχειρήματος αποτελεί η δημιουργία ενός ιδιόμορφου αρχείου. Η δημιουργία τέτοιων αρχείων απαντάται συχνά τα τελευταία χρόνια ως μέρος πολλών αντίστοιχων σύγχρονων καλλιτεχνικών σχεδιασμάτων. Το εν λόγω αρχείο προτίθεται να καταγράψει, πέρα από ό,τι συνδέεται με τη σχετική δραστηριότητα του ιδρυτή του σανατορίου Γεώργιου Καραμάνη και με τη λειτουργία του χώρου, οτιδήποτε άπτεται της μετά από την εγκατάλειψή του συνθήκης. Η ιστορία του κτηρίου ως ερείπιου, η προηγούμενη χρήση του, αλλά και κάθε μετέπειτα μεταβολή ή παρέμβαση στο συγκρότημα του σανατορίου, καλλιτεχνική ή όχι, εμπεριέχονται σε αυτό. Με άλλα λόγια, πρόκειται για ένα αρχείο που καταγράφει - και θα συνεχίσει να καταγράφει - την ίδια τη φθορά, στη βάση ενός συγκεκριμένου - όσο και χαρακτηριστικού - παραδείγματος, ικανού να αποτελέσει το εννοιολογικό αντίβαρο μιας δημιουργικής πράξης συμβολικής αποκατάστασης, όπως είναι η επανεγγραφή στοιχείων, σημείων, κάθε λογής παρεμβάσεων και καλλιτεχνικών έργων εντός του.

Κώστας Χριστόπουλος (εικαστικός)