Η φωτογραφία στους πέντε ανέμους

Το Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης με την υποστήριξη της Πρυτανείας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, διοργανώνει την φωτογραφική εγκατάσταση με τίτλο: «Η φωτογραφία στους πέντε ανέμους».

Το Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης (ΦΚΘ), συνεχίζοντας τις δράσεις του για την παρουσία της φωτογραφίας σε χώρους εκτός του αναμενόμενου, και την εμπλοκή της και με άλλες τέχνες και δραστηριότητες θα την κατεβάσει / ανεβάσει σε ένα γιαπί (για μια ακόμη φορά). για όλο σχεδόν το Καλοκαίρι του 2010. Η νέα του εγκατάσταση βάζει την φωτογραφία, με διαφορετικό τρόπο, σε χώρους παραμελημένους, επιμένει στην είσοδό της στους δρόμους, τις πλατείες, τις αγορές.

Η ανάπτυξη των 25 φωτογραφιών διαστάσεων 2,50Χ3,50 μέτρων έχει γίνει εξωτερικά στους 4 ορόφους, των τριών πλευρών της ημιτελούς οικοδομής (βόρεια, ανατολική, δυτική), που βρίσκεται στην γωνία των οδών Αγίου Δημητρίου και Γ' Σεπτεμβρίου στο χώρο των πανεπιστημίων (απέναντι από το Ιβανώφειο και το Μουσείο Αθλητισμού) και είναι ορατές από μακριά.

Το project περιλαμβάνει σημαντικούς έλληνες φωτογράφους και η κάθε πλευρά αποτελεί μια ξεχωριστή ενότητα, με ένα ξεχωριστό σκεπτικό και από άλλον επιμελητή.

Από τεχνικής πλευράς, έχει χρησιμοποιηθεί πειραματικά (για τέτοιας μορφής απαιτούμενη ποιότητα αναπαραγωγής της εικόνας) ένα σύγχρονο υλικό εκτύπωσης και μένει να αποδειχθεί εάν θα συνεχίσει να χρησιμοποιείται ή όχι.
Οι φωτογραφίες θα μείνουν αναρτημένες εκεί για όσο διάστημα αντέξουν στις καιρικές συνθήκες...

Συμμετέχουν οι φωτογράφοι:
ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΠΡΟΣΟΨΗ
Διονυσία Γκέκα, Θανάσης Ράπτης, Κατερίνα Αλεξάνδρου, Αργύρης Λιαπόπουλος, Γιάννης Χολογγούνης, Στέλιος Καραθεοδώρου, Γιάννης Τσιρόγλου.
ΔΥΤΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ
Δημήτρης Τριανταφύλλου, Σταύρος Δαγτζίδης, Αθηνά Καλτσίκα, Πέτρος Κοτζαμπάσης, Ευθύμης Μουρατίδης.
ΒΟΡΡΙΝΗ ΠΡΟΣΟΨΗ
Θανάσης Αθανασιάδης, Βασίλης Καρκατσέλης, Προκόπης Ορφανός, Παναγιώτης Οικονομίδης, Λιαποπούλου Άννα, Σταματίου Σταύρος, Έμμογλου Κοσμάς, Κρομμύδας Ανδρέας.

Η εγκατάσταση εντάσσεται στα πλαίσια των εκδηλώσεων «η Θεσσαλονίκη αλλιώς» που διοργανώνει το περιοδικό PARALLAXI για 20 χρόνια του. Πρόκειται για μία σειρά εκδηλώσεων ( αστικό πείραμα χαρακτηρίζεται) για μία διαφορετική πόλη, που γίνονται στη Θεσσαλονίκη στις 5 & 6 Ιουνίου του 2010. Σε αυτό το διήμερο παρέμβασης και προτάσεων, που φιλοδοξεί να αναδείξει το άλλο πρόσωπο της Θεσσαλονίκης, συμμετέχουν πολλοί φορείς, μουσεία, θεατρικά και μουσικά σχήματα, σχολές, ομάδες, χώροι τέχνης, δημιουργικά και αρχιτεκτονικά γραφεία.

Η φωτογραφία στους νέους πέντε ανέμους

Γαρμπής
Η σταδιακή εγκατάσταση των έργων στο από δεκαετίας γιαπί για το πειραματικό διάστημα των δύο σχεδόν εβδομάδων, θέλουμε να δούμε τι αντιδράσεις θα προκαλέσει;
Το γιαπί (ένας εγκαταλελειμμένος πενταόροφος σκελετός από μπετόν) βρίσκεται εκεί χρόνια. Παρά την αθλιότητα της παρουσίας του και το σκάνδαλο της μη χρήσης/ αξιοποίησης ενός τέτοιου κτίσματος από το Αριστοτέλειο, παρότι σε άμεση γειτνίαση με τα λυόμενα του Παιδαγωγικού και της Σχολής Καλών Τεχνών (τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για την αξιοποίησή του;), έχει γίνει αποδεκτό από τους καθημερινά διερχόμενους, σα φυσικό τοπίο.
Το ισόγειο χρησιμοποιείται σα χώρος πάρκιν. Θα γεννήσει σε αυτούς που το χρησιμοποιούν ερωτήματα η σχεδόν κάθε δύο ημέρες, παρουσία μιας φωτογραφίας από πάνω τους; Πως θα τις εκλάβουν; Πως θα ερμηνεύσουν αυτή τη δράση; Πως και με ποιο πνεύμα θα μελετήσουν την ή τις φωτογραφίες; Μετά έναν μήνα, θα αλλάξει η έστω και μέσω της σύντομης αυτής, αλλά καθημερινής επαφής με τις ανηρτημένες φωτογραφίες, αντιμετώπισή τους;
 Η Αγίου Δημητρίου και η Γ Σεπτεμβρίου είναι δρόμοι από και προς την περιφερειακή της πόλης, που πάει να πει, τα ίδια διερχόμενα αυτοκίνητα, οι ίδιες βιαστικές ψυχές, τα ίδια κουρασμένα μάτια. Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για αυτούς;
Σε έναν χώρο με έντονη καθημερινή κίνηση το μεγαλύτερο μέρος της οποίας είναι από τους ίδιους και ίδιους ανθρώπους, θα διαπραγματευτεί (η σταδιακή εγκατάσταση των έργων) την πιθανότητα λειτουργίας ενός παιχνιδιάρικου συστήματος επικοινωνίας (μεταξύ δημιουργών, κτηρίου και διερχόμενων) με κάτι που δεν θα είναι διαφήμιση, με κάτι που δεν είναι θα έργο κατασκευής ή αποτέλεσμα εργολαβίας; Η παρουσία εικόνων που καθημερινά θα αυξάνονται σε αριθμό, άρα και σε τετραγωνικά κάλυψης του κτηρίου και πιθανοτήτων διασυνδέσεων, θα κάνει έστω και ελάχιστους, να αναρωτηθούν πότε και γιατί σταμάτησε η εγκατάσταση νέων έργων; Θα αναζητήσει κάποιος τη συνέχιση του project; Οψόμεθα.

Τραμουντάνα
Πάντως τώρα έχουμε και άλλα προβλήματα να συζητήσουμε. Διαλέξαμε η γενική θεματική της πρώτης μας αυτής πειραματικής εγκατάστασης να είναι το πορτρέτο. Αυτός ο κρυφός ανθρωπισμός θα είναι ο φανερός άξονας που θα συνδέσει τις 25 αυτόνομες εικόνες της εγκατάστασης. 25 φωτογράφοι, 25 μέλη του Φωτογραφικού Κέντρου Θεσσαλονίκης εκθέτουν εικόνες που δε δημιουργήθηκαν για αυτό το σκοπό. Εικόνες που τραβήχτηκαν για να ειδωθούν από το ίδιο επίπεδο από το ίδιο ύψος με αυτό που βρισκότανε η φωτογραφική μηχανή. Τι θα αλλάξει τώρα που η γωνία θέασης θα μετατραπεί; Στο μπαρόκ πχ η θέση ενός ζωγραφιστού σώματος στην οροφή ή στη διακόσμηση ενός τοίχου, ήταν υποταγμένη στην προοπτική θέασης από τον προτεινόμενο ιδανικό τόπο θέασης. Στο δικό μας γιαπί, που οι εικόνες θα βρίσκονται πολύ ψηλότερα από τον ορίζοντα, πως θα τις βλέπουμε; Πως θα μας κοιτάζουν από τη νέα τους θέση τα μοντέλα μας; Και ποιοι είναι αυτοί που μας κοιτάζουν από μακριά πλαισιωμένοι από μπετονιένες (αντί μεταλλικές ή ξύλινες) κορνίζες και με το κενό για πασπαρτού;

Όστρια
Και οι φωτογράφοι πως θα αντιμετωπίσουν το νέο υλικό (τον διάτρητο μουσαμά) που θα τους προτείνουμε; Πως θα αντιμετωπίσουν μια τέτοια μέτρια ποιότητα εκτύπωσης των φωτογραφιών; Πως θα διαλογιστούν για το μέλλον ενός τέτοιου, αναγκαστικά περιορισμένου στα πρώτα του βήματα, πειράματος / πρότασης; Θα μπορούσε η φωτογραφία να βαδίσει ελεύθερη από περιορισμούς ποιότητας εκτύπωσης στο δημόσιο χώρο; Η φωτογραφία στα εργοστάσια ή τους τόπους δουλειάς, στα μπαράκια, στο δρόμο, στα πεζοδρόμια, στις βιτρίνες, είναι βήματα απελευθέρωσης από το κουτί των γκαλερί ή των επί τούτου για εκθέσεις κατασκευασμένων χώρων, δεν είναι όμως άλλη πρόταση, αλλά η ίδια φωτογραφία σε άλλους χώρους. Η μόνιμη έκθεση της φωτογραφίας στους εξωτερικούς όγκους της αρχιτεκτονικής, τι αλλαγές θα φέρει στη δημιουργική συνείδηση των φωτογράφων; Τι βαθμό αυτολογοκρισίας θα επέβαλε; Πόσο θα άλλαζε η φωτογραφία αν στη δικτατορία της Αγοράς ή του επιμελητή προστεθεί και η άποψη του ιδιοκτήτη του ακινήτου, οι απαιτήσεις του αρχιτέκτονα, η γνώμη και η άποψη του κάθε τυχαία διερχόμενου κοινού, οι δυνατότητες της κάθε εξουσίας; Είδαμε το τι μεσαίωνας στη σκέψη θα ήθελε να επικρατεί στη δημιουργία η εκκλησία  και το τι άθλιες μεθόδους ακολουθεί για να επιβάλει τις σκοταδιστικές απόψεις της, ακόμη και αν ή όταν αυτή η τέχνη (που δεν τους αρέσει),εκτίθεται σε κλειστούς χώρους και με προειδοποιητικές πινακίδες.

Πουνέντες
Και οι άνθρωποι της τέχνης; Η γιγαντιαία παρουσία της φωτογραφίας στους δημόσιους χώρους, με τη λογική που τη γνωρίσαμε μέσω της τοιχοζωγραφικής, τι αντιδράσεις θα φέρει; Μπορεί η νέα τεχνολογία εκτύπωσης εικόνων, να φέρει τη φωτογραφία εκεί που μέχρι πρόσφατα βρισκόταν μόνο ή ζωγραφική, παλαιότερα το φρέσκο, το ψηφιδωτό, το ανάγλυφο; Τα δέκα και είκοσι τετραγωνικά μιας φωτογραφικής επιφάνειας θα φωνάζουν από μακριά. Για καλό; Θα δεχτούν όλοι οι περί την τέχνη, που συνήθως αντιδρούν αντιδραστικά, να δεχθούν την κατάρρευση ενός ακόμη πύργου του κάστρου των παλαιών τεχνών; Μέχρι σήμερα είχαμε δημόσια παρουσία της φωτογραφίας, αλλά ποτέ σε αυτές τις διαστάσεις, και κυρίως αυτό, ποτέ με μόνιμο χαρακτήρα. Αν η φωτογραφία τεραστίων διαστάσεων περάσει σε μόνιμη έκθεση στους δημόσιους χώρους, γιατί όχι σε ένα κοντινότατο μέλλον και σε μόνιμες επιφάνειες, τι αλλαγές θα επέλθουν σε αυτήν, τι αλλαγές θα προκύψουν στις σχέσεις της με τις άλλες τέχνες, τι αλλαγές θα παρουσιαστούν στις άλλες τέχνες;
Με την εμφάνιση της φωτογραφίας τον δέκατο ένατο αιώνα η ζωγραφική ελευθερώθηκε από την αναπαράσταση, γλύτωσε από τη σκλαβιά της υποχρέωσης να φτιάχνει κάτι που θα μοιάζει με το πρωτότυπό του και επιτέλους, κατάφερε να πετάξει σε ουρανούς, που με τίποτε, μέχρι εκείνη την εποχή, δε μπορούσε να φανταστεί. Το ίδιο έγινε και με τη χαρακτική, που έζησε και ζει ακόμη μία καινούργια Άνοιξη. Όταν η χαρακτική ανακάλυψε την τεχνολογία της μεγέθυνσης αρχείων και εκτύπωσης με μηχανές που χρησιμοποιούσε από καιρό η φωτογραφία και η έντυπη διαφήμιση, (που είχε κιόλας κατακλυστεί από τη φωτογραφία), δε θα μπορούσε με τίποτε να μείνει μόνο στις παλιές της τεχνικές. Ένας μεγάλος αριθμός χαρακτών με τη βοήθεια των plotters και των εκτυπώσεων inκtject οδήγησε σε νέα μονοπάτια την τέχνη αυτή. Θα γίνει το ίδιο με τις τέχνες στον τοίχο;

Βορέας
Και η αφήγηση της φωτογραφίας πόσο θα αλλάξει; Μπορεί να σταθεί κάτι στο δημόσιο χώρο (μη διακοσμητικό) δίχως αφήγηση, δίχως το ειδικό περιεχόμενο που υπονοούν όλα τα έργα που μιλούν για τις μεγάλες αξίες, για το γενικό καλό, για το κοινωνικό σύνολο; Φτάνει η παρουσία μιας φωτογραφίας για να ορίσει από μόνη της μία οποιαδήποτε αφήγηση; Τι αντιδράσεις θα φέρει η εικόνα ενός κτηρίου με εικόνες που δεν αφηγούνται κάτι;

Τελικά τι βγάζουμε στους πέντε ανέμους;
Πέντε ή παραπάνω ερωτήματα βγάζουμε στη γύρα;
Θα μπορούσαμε να τα διατυπώσουμε αν δεν υπήρχε χορηγός;

Βασίλης Καρκατσέλης