Λόγος VIII

Το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης συμμετέχει για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Μονής Λαζαριστών, παρουσιάζοντας στους χώρους του Φεστιβάλ την έκθεση «Λόγος VIII», στο πλαίσιο της PhotoBiennale.
Ο λόγος εδώ μπορεί να ιδωθεί είτε μεμονωμένα είτε στο σύνολο των έργων. Κάθε σειρά κρύβει τη δική της οπτική με την οποία διαχειρίζεται το λόγο, αλλά και όλες μαζί μπορούν να λειτουργήσουν σε επίπεδο συμβολικό, σαν μία μεγάλη αφήγηση εξέλιξης ακόμη και ενηλικίωσης.

Τα παραμύθια είναι οι πρώτες φανταστικές εικόνες που φτιάχνει κανείς με το νου – δεν μπορεί ποτέ κανείς να τις φωτογραφίσει, παρά μόνο εκδοχές τους. Η οπτική ενός παιδιού ζυμώνεται και μέσα από αυτήν τη διαδικασία. Και καθώς κάποιος ενηλικιώνεται πειραματίζεται με αυτό που βλέπει, με την οπτική γλώσσα, την αναπαράστασή της. Διακρίνει μοτίβα, βλέπει την τυχαιότητα. Το μέσο του δίνει τη δυνατότητα να μπορεί να ξεχωρίζει και να διακρίνει αυτόνομα αυτές τις διαδικασίες που συνήθως γίνονται με αυτοματισμούς, όπως της θέασης ή της αντίληψης. Αυτό λειτουργεί ωφέλιμα και για την αναζήτηση τρόπων σύνταξης της εικόνας, αλλά και ως εργαλείου αναστοχασμού για την κατανόηση των γενικεύσεων, των στερεοτύπων και των ανατροπών τους.

Και όταν κάποιος καταλήγει να αντιλαμβάνεται το λόγο του γεγονότος, τότε να μπορεί ο ίδιος να το ανακατασκευάσει, να το ορίσει με τις διαδικασίες που επιλέγει. Σε αυτή την πιο επεξεργασμένη εννοιολογικά μορφή της η εικόνα κινείται παράλληλα όχι μόνο με την αφήγηση, αλλά με την ίδια δομή της σκέψης, διευρύνοντας με αυτό τον τρόπο το περίγραμμα της γνωστικής μας εμπειρίας.

Dara McGrath – Edgelands
Οι ερημωμένοι χώροι στα εθνικά σύνορα της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης είναι τόποι ρευστοί.
Απαλλαγμένοι σήμερα από συνοριακούς ελέγχους, εκτός λειτουργίας, τείνουν να εγκαταλειφθούν εντελώς. Χώροι μεταιχμιακοί, ούτε στρατηγικά σημεία στον χάρτη, ούτε όμως και εντελώς γυμνά, κενά τοπία, είναι περιοχές που δύσκολα τις αφομοιώνεις και τις κατανοείς.
Αυτή η μεταβολή της πολιτικής κατάστασης στην Ευρώπη, μετά από αιώνες συγκρούσεων, και η μετάβαση σε μια νέα συνθήκη που χαρακτηρίστηκε από βούληση για διάλογο, αμοιβαίο ενδιαφέρον και ενημέρωση συνέπεσε με τις εσωτερικές μεταναστευτικές κινήσεις μεγάλων πληθυσμιακών ομάδων, οι οποίες ωθούνται στον εκπατρισμό λόγω κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων.
Αυτή η διαδικασία έγινε εναργέστερα αντιληπτή το 2007, όταν οι χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης έγιναν πλήρη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.*
Αυτές οι οριακές περιοχές αποκαλύπτονται τώρα ως μοναχικοί ενδιάμεσοι τόποι, στερημένοι από την αλλοτινή πολιτική και κοινωνική σημασία τους. Οι φωτογραφίες εστιάζουν κυρίως στην προσωρινότητα, τη μεταβατικότητα και τις ιδέες της αλλαγής, της μετατόπισης, της «αναδιευθέτησης». Το τοπίο και η αρχιτεκτονική που φαινομενικά δείχνουν στέρεα και σταθερά βιώνονται εν πολλοίς ως ασταθή, ρευστά, συγκεχυμένα.
Οι εικόνες μου επιζητούν να εντοπίσουν τη σύνδεση ανάμεσα στα σύνορα της φύσης και τα σύνορα της κοινωνίας: όρια, που με πολλούς τρόπους ριζώνουν εντός ενός δομημένου περιβάλλοντος διάρρηξης, διαχωρισμού και διακρίσεων.
*(Συνθήκη του Schenegen -1993)
Dara McGrath

Dara McGrath
Γεννήθηκε στο Λίμερικ το 1970 και ζει στο Κορκ της Ιρλανδίας. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στις εικαστικές τέχνες από το I.A.D.T. (Ινστιτούτο Τεχνών, Σχεδίου και Τεχνολογίας) του Δουβλίνου. Έχει τιμηθεί με τα Βραβεία ΑΙΒ Arts Prize (2003), Νέας Δημιουργίας Συμβουλίου Τεχνών της Ιρλανδίας (2008) και έχει εκπροσωπήσει την Ιρλανδία στην Biennale Αρχιτεκτονικής της Ιρλανδίας το 2008. Το έργο του “Edgelands” επιχορηγήθηκε από το Συμβούλιο Τεχνών της Ιρλανδίας το 2010. Το έργο του έχει παρουσιαστεί σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις διεθνώς.
www.daramcgrath.com

Αλέξανδρος Βρεττάκος - Storytellers
Βλέποντας παραμύθια
Ο ανθρώπινος λόγος συνοδεύεται τις περισσότερες φορές από εκφράσεις και φυσικές κινήσεις του σώματος. Εικόνες σημαντικές για τον ακροατή που εκτός από τα ηχητικά ερεθίσματα δέχεται και τα οπτικά, καθώς αυτά καταγράφονται ταυτόχρονα στον εγκέφαλο.
Οι αφηγητές ιστοριών, οι κοινώς λεγόμενοι “παραμυθάδες”, χρησιμοποιούν ανάλογες τεχνικές εμπλουτίζοντας, με αυτό τον τρόπο, κινησιολογικά και εκφραστικά τις αφηγήσεις τους. Καταφέρνουν έτσι, να ερεθίσουν τη φαντασία των ακροατών τους και να πείσουν για την αληθοφάνεια των ιστοριών τους.
Οι φωτογραφίες που παρουσιάζονται, προέρχονται από το φεστιβάλ αφήγησης που γίνεται κάθε χρόνο στην Κοζάνη με αφηγητές από όλο τον κόσμο.
Αλέξανδρος Βρεττάκος

Αλέξανδρος Βρεττάκος
Γεννήθηκε το 1964 στην Κοζάνη, όπου ζει μέχρι σήμερα. Εργάζεται ως καθηγητής Φυσικής αγωγής και προπονητής καλαθοσφαίρισης. Σπούδασε φωτογραφία στο Novi-Sad της Σερβίας τα έτη 1986-89. Δίδαξε φωτογραφία στα ΝΕΛΕ και στα ΙΕΚ Κοζάνης τη δεκαετία του ‘90. Το 2002 δημιούργησε σε συνεργασία με το Δήμο Κοζάνης το Φωτογραφικό Εργαστήρι Φωτοδίοδος όπου διδάσκει αναλογική και ψηφιακή φωτογραφία. Έχει στο δυναμικό του δεκαοχτώ ατομικές εκθέσεις.
www.vrettakos.gr

Βασίλης Γεροντάκος – Οι εικόνες που σώθηκαν
Καλώς η κακώς, από τη στιγμή που η πυθική σπίθα βρήκε διέξοδο για να μετατραπεί σε Λόγο, άρχισε να ερμηνεύεται ο κόσμος με έναν καινούργιο τρόπο. Αποκαλύφθηκε με άλλα λόγια ένας μηχανισμός που απομηχανοποεί τον άνθρωπο και τη σχέση του με τα πράγματα και μεταβάλει το μυστήριο της ζωής από κινητήρια δύναμη σε αποτέλεσμα.
Υπάρχει η αίσθηση ότι στον καθένα από εμάς, είναι εγγεγραμμένος ένας μυστικός αλγόριθμος που μπορεί να δώσει λύσεις για την κάθε περίπτωση, μία ενστικτώδης σοφία θα λέγαμε, κάτι σαν αρχαίο κούρδισμα, αλλά για κάποιο απροσδιόριστο λόγο η στιγμή γλιστράει μέσα από τα χέρια μας, χωρίς την ευτυχή συγκυρία που θα ήταν ικανή να μας λυτρώσει. Και ξέρω καλά σαν φωτογράφος, ότι λίγο να ''γεράσει'' ένας νευρώνας, να τεμπελιάσει το μάτι, κάτι να αποσπάσει την προσοχή και η αίσθηση αυτής της πληρότητας χάνεται. Ο κόσμος γίνεται κομμάτια κάθε στιγμή και ξαναφτιάχνεται. Τίποτα δεν είναι ίδιο. αλλά μοιάζει να είναι το ίδιο. Καμία θεματική, τεχνική η διανοητικό εύρημα, δεν μπορεί να λειτουργήσει σαν δίχτυ ψαρέματος αυτής της πληρότητας.
Στο διαδίκτυο των μεγάλων συγκινήσεων ο αλγόριθμος μένει ακόμη μυστικός και απόρρητος. Η Ιστορία σκανάρεται ξανά και ξανά και όλο τα ίδια χιόνια στην οθόνη. Λίγες οι εικόνες, άλλες φλου, άλλες νετ, όπως τα μεγάλα ΝΑΙ και ΟΧΙ στη ζωή μας. Είναι οι εικόνες που σώθηκαν και με αυτές ξανακτίζεις τον κόσμο, βάζεις μια ήσυχη τάξη στο χάος, συλλαβίζεις έναν δικό σου Λόγο.
Και για να θυμηθώ τον Ηράκλειτο
Ο Λόγος ανήκει στη ψυχή και αυξάνει από τον εαυτό του.
Βασίλης Γεροντάκος

Βασίλης Γεροντάκος
Γεννήθηκε το 1961 στην Αθήνα, όπου ζει και εργάζεται. Σπούδασε φλάουτο στο Αthenaeum ωδείo, μαθηματικά και αστρονομία στο πανεπιστήμιο της Αθήνας και είναι μέλος του φωτογραφικού κύκλου. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και λάβει μέρος σε ομαδικές στο Μουσείο Μπενάκη στην Αθήνα και στη PhotoΒiennale 2010 του ΜΦΘ. Το 2011 εκδόθηκε το βιβλίο με τίτλο «φωτογραφίες».

Βαγγέλης Γεώργας - No such thing as a real orient
Σύμφωνα με τον Edward Said, «η Ανατολή» συγκροτείται ως οντότητα μέσα από τις πρακτικές λόγου και τα λογοτεχνικά σχήματα του «Οριενταλισμού». Αντιτιθέμενος σε ουσιοκρατικές αντιλήψεις τόσο για τη «Δύση» όσο και για την «Ανατολή», ο Said επέμενε πως «η αληθινή ή η πραγματική Ανατολή» δεν υπάρχει, και πως η «εκ των έσω» αντίληψη για το τί είναι η Ανατολή δεν είναι κατ’ ανάγκη πιο αξιόπιστη σε σχέση με την αντίληψη εξωτερικών παρατηρητών.
Η Ινδία εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να αναπαρίσταται στη Δύση ως χώρα γητευτών φιδιών και ελεφάντων, ταχυδακτυλουργών και υπνοτιστών. Οι κάτοικοι της χώρας θεωρούνται ευεπίφοροι στην επιρροή θρύλων και δεισιδαιμονιών. Υποτίθεται πως η υγρή ζέστη της απογευματινής σιέστας τροφοδοτεί τις φαντασιώσεις, τον παραλογισμό και τη λαγνεία. Μύθοι, εφιάλτες και φαντασιώσεις πλανώνται στον αέρα. Όπως το έθεσε κάποτε ο Salman Rushdie, «η ίδια η χώρα είναι ένα είδος ονείρου».
Η ρομαντική αυτή αντίληψη για την Ινδία οφείλει να αντιπαραβληθεί με την πραγματικότητα μιας από τις πιο ταχύρυθμα αναπτυσσόμενες οικονομίες στον κόσμο, με την κοινωνική ανισότητα και τις πολύ άσχημες συνθήκες κάτω από τις οποίες ζει μεγάλο μέρος του πληθυσμού.
Οι εικόνες μου, αποτέλεσμα πολλών ταξιδιών στην υποήπειρο από το 2008, αποτελούν θραύσματα αυτής της σύνθετης και πολυεπίπεδης πραγματικότητας. Είναι ένα προσωπικό ντοκουμέντο του τόπου καθώς και της αντίδρασής μου στην ατμόσφαιρα που αναδίδει το τοπίο και οι άνθρωποι.
Βαγγέλης Γεώργας

Βαγγέλης Γεώργας
Γεννήθηκε το 1980. Σπούδασε νομική και πολιτική επιστήμη στην Αθήνα, και κοινωνιολογία στο London School of Economics και το Cambridge. Ασχολείται με τη φωτογραφία από το 1998. Για τη φωτογραφική του δουλειά έχει κερδίσει το 1o βραβείο στους διαγωνισμούς LSE Annual Photography Award 2013, Photonic Moments: Ljubjana 2012, Athens Photo Festival Fnac Award 2009, European Central Bank Annual Photography Award 2007. Επίσης έχει διακριθεί σε σημαντικούς παγκόσμιους διαγωνισμούς, όπως Magenta Flash Forward 2013: UK winner, Photolucida Critical Mass 2012, Center Santa Fe Project Launch 2011 , Foto8 Summershow 2011, Emerjentes DST Award:Braga 2010 &2012, και Descubrimientos: Photoespana 2010.
www.vgeorgas.com

Θεόδωρος Ζαφειρόπουλος - Please Participate Me
Επιμέλεια έκθεσης: Θάλεια Στεφανίδου
Ο καλλιτέχνης καταγράφει τη δράση 61 ατόμων, και ως οπτικός μάρτυρας δημιουργεί 61 συσσωρευτικά φωτογραφικά αρχεία σε συνεργασία με τον Φωτογράφο- editor Γιώργο Μπουλασίδη, τα οποία στην ουσία παράγουν μία ενιαία φωτογραφική "επιδερμίδα", μία ψηφιακή κατασκευή, ως συνολικό αρχείο συμπεριφοράς.
Οι εκτυπώσεις αυτών των δράσεων λειτουργώντας αφηγηματικά ως συσσωρεύσεις χρονοφωτογραφιών εισάγουν το θεατή σε ενός τύπου κινηματογραφική εμπειρία. Έτσι από τον πρώτο οπτικό μάρτυρα/καταγραφέα οδηγούμαστε στον δυνάμει μελλοντικό θεατή/πανόπτη αυτών των "ψευδαισθησιακών" εικόνων.
Η απόπειρα συμμετοχής του θεατή στην πληθυντική και συσσωρευμένη αναπαράσταση του συνόλου των δράσεων που απαθανατίσθηκαν, αποτελεί μια πρόκληση και πρόσκληση ένταξής του σε ένα "theatro mundi", ως ενδιάμεσο χώρο ανάμεσα σε ό,τι κατανοούμε με τις αισθήσεις και ονομάζουμε στη συνέχεια πραγματικότητα και σε μία εκδοχή φαντασιακής/πλασματικής μεταφοράς της. Οι αποσπασματικά πολλαπλές φωτογραφικές λήψεις των 61 ολιγόλεπτων επιτελεστικών δράσεων (performances) κάνουν εμφανή τη χρήση της μεταποιημένης μονωτικής ταινίας (duct tape), υλικού που αποτέλεσε δομικό στοιχείο ενός κελύφους σωτηρίας από ακραία καιρικά φαινόμενα στις ΗΠΑ.
Την παλίμψηστη αυτή χωρική ανακατασκευή από τις πολυάριθμες φωτογραφικές λήψεις, συμπληρώνει αφ' ενός μία video προβολή από 10.000 still images, η οποία μεταφέρει και τις λεκτικές δηλώσεις των συμμετεχόντων σε μορφή υποτιτλισμού (scrolling subtitles) και αφ' εταίρου το ακουστικό ντοκουμέντο που εκπέμπει τις διαφορετικές μαρτυρίες τους, ώστε να ενεργοποιείται εκτός από την οπτική και η ακουστική οδός.
Πρόκειται για μια εμπλουτισμένη με ρηματικό λόγο φωτογραφική και ηχητική εγκατάσταση που πολλαπλασιάζει την αισθητηριακή μας αντίληψη. Ακόμη θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μια συνθετική στρατηγική που πλάθει μια απόπειρα χορογραφικής και "μουσικής" Βαβέλ.
Θάλεια Στεφανίδου

Θοδωρής Ζαφειρόπουλος
Γεννήθηκε το 1978. Zει και εργάζεται στην Aθήνα και Νέα Υόρκη. Αποφοίτησε με άριστα από το τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών Α.Π.Θ. Συμμετείχε στο πρόγραμμα Erasmus με υποτροφία του Ι.Κ.Υ στο Universidad de Barcelona, Βαρκελώνη–Ισπανία. Αποφοίτησε με άριστα από το Μεταπτυχιακό Εικαστικών Τεχνών της ΑΣΚΤ. Αποφοίτησε με άριστα και τιμήθηκε με το Paula Rhodes memorial Award από το MFA του School of Visual Arts, Nέα Υόρκη-ΗΠΑ με υποτροφίες από τα Ιδρύματα Fulbright, Gerondelis και Αλ. Ωνάση. Συμμετείχε στο Skowhegan School of Painting and Sculpture ME, HΠΑ.

Δημήτρης Μυτάς - Μηδέν Δέκα
Το έργο του Δημήτρη Μυτά αποτελεί ένα προσωπικό ημερολόγιο, μια βιωματική προσέγγιση του μεγαλώματος των παιδιών του την τελευταία δεκαετία και ταυτόχρονα αποκαλύπτει τη δεκαετή φωτογραφική εξέλιξη της οπτικής του. Πρόκειται ουσιαστικά «για μια δυναμική αναφορά στην παιδική ζωή μέσα από την διττή ματιά του παρατηρητή φωτογράφου/πατέρα» όπως ο ίδιος αναφέρει.
Οι συνηθισμένες σκηνές της καθημερινής συνύπαρξης με τα παιδιά, που όλοι οι γονείς βιώνουν, αποτελούν την πηγή έμπνευσης του, για τη δημιουργία ενός κόσμου παιδικού, διφορούμενου και ονειρικού με οπτικά σύμβολα και αναφορές που πηγάζουν από την μακρόχρονη φωτογραφική του παιδεία.
Ο Μυτάς φωτογραφίζει την ανέμελη και αισιόδοξη, πολλές φορές κωμική παιδική ηλικία. Η φυσική και συναισθηματική εγγύτητα με την οικογένεια του, η αποδοχή της μοναδικότητας αυτής της σχέσης αποτυπώνεται μέσα στο χρόνο με σύντομες φωτογραφικές φράσεις που αναδεικνύουν τη δυναμική της φωτογραφικής γλώσσας να μεταμορφώνει ακόμη και τις πιο απλές αναμνηστικές οικογενειακές στιγμές.
Οι επηρεασμοί του είναι εμφανείς και προέρχονται από τη παιδεία που έχει χτίσει κατά τη διάρκεια της πολύχρονης ενασχόλησης του με τη φωτογραφία: από τον Stieglitz μπορούμε να πούμε ότι δανείστηκε την αισθητική προσέγγιση στο αντικείμενο, από τον Callahan τις επιμελημένες, τυπικές, προσεκτικά μελετημένες συνθέσεις σε συνδυασμό με το τυχαίο φωτογραφικό στιγμιότυπο, από τον Meatyard τον δελέασαν οι κινήσεις των σωμάτων και η άχρονη πραγματικότητα του, ενώ από τη Sally Mann ανέσυρε την αισθαντικότητα του παιδικού σώματος και την άμετρη αφθονία αυτής της ηλικίας. Το έργο του Μυτά συνιστά έναν ακόμα φόρο τιμής στην παιδική ηλικία και μας αποκαλύπτει ότι χρησιμοποιώντας το μέσον που σε εκφράζει για να δηλώσεις τα συναισθήματα και το θαυμασμό που τρέφεις για αυτή, αναπόφευκτα, θα σε οδηγήσει σε μια ενδιαφέρουσα καλλιτεχνική κατάληξη που είναι άξια αναγνώρισης και βαθύτερης ερμηνείας.
Νίνα Κασσιανού

Δημήτρης Μυτάς
Γεννήθηκε στο Καπαρέλι Αργολίδας το 1970. Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ζει στην Αθήνα και ασκεί το επάγγελμα του ιατρού. Ασχολείται δημιουργικά με την καλλιτεχνική φωτογραφία από το 1992. Έχει παρουσιάσει τη δουλειά του σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις φωτογραφίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει κυκλοφορήσει τρία φωτογραφικά λευκώματα [«Πρόσωπα» / 1998 (εκδόσεις Φωτοχώρος), «Ενόραση» / 2003 (εκδόσεις Φωτοχώρος), "Μηδέν Δέκα" / 2011 (εκδόσεις Μεταίχμιο)] και έχει συμμετάσχει στην έκδοση του Μουσείου Μπενάκη «Αθήνα 2001 – Όψεις & Απόψεις». www.dimitrismytas.com

Εύα Τσαγκαράκη – Fleeting words
Και αν οι εικόνες έχουν δύναμη που καθηλώνει τις λέξεις δύνανται μόνο να αγγίξουν πτυχές του ευρύτατου φάσματος της έννοιας του λόγου. Δημιουργούν όμως μία οπτική γλώσσα για να αποκαλύψουν τη δύναμη της ύπαρξης του ή της απουσίας του καθώς και να υπονοήσουν τις πολλαπλές όψεις του, συγκεκριμένες και αφηρημένες. Λέξεις και σύμβολα λόγου, εφήμερα σημεία που υπενθυμίζουν τον Εαυτό, ταξιδεύουν στο χρόνο παράγοντας τις δικές τους δονήσεις.
Εύα Τσαγκαράκη

Εύα Τσαγκαράκη
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1986. Τελειόφοιτος της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας, σπουδάζει γλυπτική και πολυμέσα , με καθηγητή τον Γιώργο Λάππα. Το ενδιαφέρον της για την κίνηση, το χώρο, τις αισθήσεις και τη βαρύτητα την οδήγησε στη βαθύτερη εξερεύνηση του butoh dance και contact improvisation. Έχει λάβει μέρος σε διάφορα σεμινάρια, παραστάσεις, εκθέσεις και συνεργάζεται με την ομάδα χορού «Λάθος Κίνηση».