Ανιχνέυσεις

«Ο φωτογραφικός φακός θα έπρεπε να χρησιμοποιείται για μια εγγραφή της ζωής, για την απόδοση της ουσίας και της πεμπτουσίας του ίδιου του αντικειμένου, είτε πρόκειται για γυαλισμένο χάλυβα είτε για παλλόμενη σάρκα». - Edward Weston

Αρχική θεματική της Ναταλίας Τσουκαλά υπήρξαν τα στοιχεία του φυσικού κόσμου. Οι αρχέγονες μορφές και οι ακατάπαυστες μεταβολές τους συνιστούν  το εφαλτήριο της καλλιτεχνικής πορείας της. Όπως συχνά παρατηρείται στη φωτογραφία που απεικονίζει το φυσικό περιβάλλον, η καλλιτέχνης υποκύπτει στη σαγήνη της φύσης και υπερθεματίζει την αισθητική ποιότητα έναντι του περιεχομένου της εικόνας. Αποφεύγοντας την επεξεργασία των φωτογραφιών, η Ναταλία Τσουκαλά χειρίζεται το ψηφιακό φακό της σαν αναλογικό και εξυμνεί τη δύναμη της μη-σκηνοθετημένης στιγμής. Η κλίμακα των έργων σταδιακά άλλαξε όταν ο φακός της φωτογράφου άρχισε να εστιάζει στις λεπτομέρειες που κέντριζαν το ενδιαφέρον της. Φωτογραφίες που παρουσιάζουν τις νευρώσεις των φύλλων, τους σχηματισμούς της άμμου και τη διάβρωση των μετάλλων είναι ασκήσεις πάνω στο σύνολο των σημείων του φυσικού χώρου. Ο μικρόκοσμος που αποτυπώνεται θυμίζει την πρώτη επαφή ενός βρέφους με τον κόσμο. Ανιχνεύοντας τον κόσμο γύρω της, η φωτογράφος σχηματίζει και καλλιεργεί το δικό της εικαστικό λεξιλόγιο.

Με την πάροδο του χρόνου και τη τριβή με το χώρο, η καλλιτέχνης απελευθερώνεται από τους περιορισμούς συγκεκριμένων μοτίβων της φύσης και διερευνά τις διαδρομές και τις μεταμορφώσεις της έννοιας της μορφής. Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στη μορφολογική σύνθεση.  Σε αυτή την αναζήτηση το ερέθισμα για κάθε λήψη μπορεί να δοθεί από οποιαδήποτε υφή, φυσική ή όχι, που αλλοιώνεται από το παιχνίδι του φωτός. Τα θέματα της φωτογράφου μετατρέπονται πλέον σε οργανικούς σχηματισμούς και οι συνθήκες αποτύπωσης τους γίνονται ολοένα πιο ελεγχόμενες. «Η πληροφορία που αντλώ από το αντικείμενο είναι μόνο οπτική», λέει η ίδια. Η αποδόμηση των περιγραμμάτων αποσπά από τη συμβατική εκδοχή της πραγματικότητας. Αυτή η σπουδή στην αγνότητα της φόρμας μεταφέρει την προοπτική της φωτογράφου από το φυσικό ρεαλισμό στην αφηρημένη τέχνη.

Το κάθε αντικείμενο που φωτογραφίζεται αποκτά μια μινιμαλιστική γλυπτική ποιότητα που ανακαλεί στη μνήμη δείγματα της ύστερης  δουλειάς του Edward Weston. Ενώ αρχική πρόθεση είναι η οικειοποίηση της μύχιας λεπτομέρειας, σαν κανείς να κοιτά μέσα από μικροσκόπιο, αυτή αποκτά τη δυναμική του επιβλητικά μεγαλειώδους. Η μεγένθυση του ελαχίστου προκαλεί την εξύψωση του και το κοινότυπο μετατρέπεται σε ασυνήθιστο και εξαιρετικό. Ταυτόχρονα, καθώς η φωτογράφος ζουμάρει το φακό της, αποκαλύπτει τις δομές και τους ιστούς του αντικειμένου. Εκτίθενται οι ιδιότητες, οι αρετές, τα ελαττώματα και η ιδιοσυστασία του κάθε κόκου. Τελικά,  η ακριβής απόδοση της υφής καταλήγει στην αναγνώριση της ουσίας.

Εμμένοντας στην ανάδειξη ενός κόσμου πίσω από τα οφθαλμοφανή, η Ναταλία Τσουκαλά διατηρεί τα έργα της άτιτλα. Η εικόνα προτρέπει το θεατή να μαντέψει το πραγματικό αντικείμενο που έχει φωτογραφηθεί. Το παιχνίδι αυτό, σαν αυτοσχέδιο ψυχολογικό τεστ κηλίδων μελάνης Rorschach,  τοποθετεί το θεατή στη θέση του ανιχνευτή την οποία κατείχε ως τώρα η δημιουργός. Για να ερμηνεύσει ο θεατής τις προθέσεις του δημιουργού, καλείται να συμμετάσχει ενεργητικά σε ένα έργο που παραμένει πάντα ανοιχτό. Όπως και στη μέθοδο Rorschach, το τι βλέπει κανείς στο αποτύπωμα έχει λιγότερη σημασία από ότι έχει η εσωτερική διαδικασία που προηγείται της τελικής απάντησης.
Εβίτα Τσοκάντα, Ιστορικός Τέχνης Αθήνα, Αύγουστος 2010