Το Χαμόγελο της Τζοκόντα – Πέντε Αιώνες Καλλιτεχνικής Ιδιοποίησης

ΧΑΝΙΑ.- Το Σάββατο, 9 Δεκεμβρίου 2017, στις 20:00, η «Αίθουσα Τέχνης Match More» και το «Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Χανίων – Ελαιουργείον» παρουσιάζουν την εικαστική έκθεση «Το Χαμόγελο της Τζοκόντα – Πέντε Αιώνες Καλλιτεχνικής Ιδιοποίησης» στην αίθουσα τέχνης Match More Underground, Πλατανιάς, Δήμος Πλατανιά, Νομός Χανίων, Κρήτη.

Η έκθεση περιλαμβάνει έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, χαρακτικής, φωτογραφίας, κολλάζ και εγκαταστάσεων.

Διάρκεια: 09.12.2017 - 07.01.2018 & 22.02.2018 - 30.04.2018

Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Γιάννης Αδαμάκης, Eozen Agopian, Ειρήνη Βαζούκου, Χρύσα Βαθιανάκη, Αργυρή Βασιλάκου, Ellen Weijers, Όλγα Βερυκάκη, Ανδρέας Βεστάκης, Μαγδαληνή Βογιατζή, Ανδρέας Βούσουρας, Νίκος Βρούβας, Νίκος Γιαβρόπουλος, Πόπη Γιατρουδάκη, Γιώργος Δεπόλλας, Χαράλαμπος Δερμάτης, Γιάννης Δημητράκης, Αλέξανδρος Δ. Δημητριάδης, Γιάννης Διαλινός, Έιγια Έλληνα, Μαρίβα Ζαχάρωφ, Αντιγόνη Καββαθά, Βίκυ Καμένου, Νίκος Καμπιανάκης, Ειρήνη Κανά, Χρύσα Καπαγιωρίδου, Γιάννης Καρδάσης, Βασίλης Καρκατσέλης, Σάββας Κόης, Βασιλική Κοσκινιώτου, Στέλλα Κουκουλάκη, Νίκος Κρυωνίδης, Ευδοκία Κύρκου, Αθηνά Λατινοπούλου, Κοσμάς Λιλικάκης, Jan Liodaki, Αλέξανδρος Μαγκανιώτης, Μαρία Μαραγκουδάκη, Γιάννης Π. Μαρκαντωνάκης, Δημήτρης Μεράντζας, Μαρία Μιχελογιάννη, Γιάννης Μονογυιός, Δήμητρα Μπακογιαννάκη, Νικόλαος Μπασιάς, Λαμπρινή Μποβιάτσου, Κωνσταντίνα Μπολιεράκη, Ισμήνη Μπονάτσου, Paula Bullent, Κώστας Παγωμένος, Μαρία Πάστρα, Χρυσάνθη Πετρά, Αναστασία Πετράκη, Σύλβια Πετσούρα, Βασίλης Πολυχρονιάδης, Νατάσσα Πουλαντζά, Ευάγγελος Ρούσσος, Χρυσούλα Σκεπετζή, Κώστας Σπανάκης, Βασιλική Σπύρου, Άρις Στοΐδης, Renate Stollenwerk, Linda Talbot, Νίκος Τόλης, Κατερίνα Τσεμπελή, Κατερίνα Τσίτσερα, Loes Huis in’t Veld, Αντώνης Φραντζεσκάκης, Πέπη Χατζηδάκη και  Έβης Χρήστου.

Η έκθεση ιδιοποιείται τον τίτλο της από την ομώνυμη μουσική σύνθεση του Μάνου Χατζηδάκι που φυσικά ιδιοποιήθηκε τον τίτλο της από την παγκόσμια κριτική βιβλιογραφία σχετικά με την ελαιογραφία του Λεονάρντο ντα Βίντσι.

Ο επιμελητής και ιστορικός της τέχνης Δρ Κωνσταντίνος Β. Πρώιμος σημειώνει:

«Το περίφημο έργο του Marcel Duchamp L.H.O.O.Q. το οποίο διαβάζεται ως Elle a chaud au cul έγινε το 1919 και παρουσιάζει τη διάσημη Mona Lisa ή Joconda του Leonardo da Vinci με μουστάκι και γένι και έναν ολότελα άσεμνο τίτλο ως λεζάντα. Πρόκειται για μια ιδιοποίηση του έργου του Λεονάρντο από τον Ντυσάμπ η οποία ακόμα και σήμερα συζητείται αν και κατά πόσο είναι επιτυχημένη.

Όπως αναφέρει ο ιστορικός Robert S. Nelson, φέρνοντας το παράδειγμα του γλυπτού συμπλέγματος των τεσσάρων αλόγων που σήμερα βρίσκονται στην εκκλησία του Αγίου Μάρκου στη Βενετία τα οποία αρχικά η Κωνσταντινούπολη ιδιοποιήθηκε από τη Χίο και κατόπιν οι Βενετοί ιδιοποιήθηκαν από την Κωνσταντινούπολη για να ακολουθήσουν οι Γάλλοι οι οποίοι ιδιοποιήθηκαν τα άλογα από το 1797 έως το 1818 μεταφέροντας τα στο Παρίσι, η ιδιοποίηση είναι μια καλλιτεχνική διαδικασία η οποία είναι σχεδόν τόσο αρχαία όσο και η ίδια η τέχνη.

Ιδιοποίηση σημαίνει ότι κάνω χρήση ενός ήδη αναγνωρισμένου καλλιτεχνικού έργου ή επιμέρους τμήματός του με δική μου στοχοθεσία που δεν έχει σχέση με τους πρωταρχικούς σκοπούς του έργου. Ορισμένοι θεωρούν ότι κάθε ανάγνωση της ιστορίας της τέχνης και των έργων ενός καλλιτέχνη είναι μια ιδιοποίηση. Από την άλλη πλευρά η εκτεταμένη χρήση της ιδιοποίησης ως καλλιτεχνικής πρακτικής τα τελευταία σαράντα χρόνια στους καλλιτεχνικούς κύκλους της Ευρώπης και της Αμερικής δείχνει ότι αυτή η μέθοδος εργασίας όχι μόνο είναι ιδιαίτερα προσφιλής αλλά έχει υψηλή προστιθέμενη αξία και νόημα στο σύγχρονο κόσμο στον οποίο δεδομένα και εικόνες καταναλώνονται και ανακυκλώνονται με πολύ μεγάλη ταχύτητα».

Η έκθεση «Το Χαμόγελο της Τζοκόντα – Πέντε Αιώνες Καλλιτεχνικής Ιδιοποίησης» συνοδεύεται από έγχρωμο κατάλογο, που παρουσιάζει σε πλήρη εικονογράφηση όλα τα εκθέματα και περιλαμβάνει εισαγωγή, τεκμηρίωση και σχόλια από τους επιμελητές και σύντομο σημείωμα από τον ιστορικό της τέχνης Δρ Μεγακλή Ρογκάκο.

Η έκθεση εντάσσεται στο πρόγραμμα «ΧΑΝΙaRT 2017 – Εικαστικές Διαδρομές στο Νομό Χανίων» που για τη φετινή περίοδο έχει γενικό θέμα: «Τέλος Εποχής» και περιλαμβάνει εικαστικές εκθέσεις, διαλέξεις, μουσικές βραδιές και Δημιουργική Φιλοξενία Καλλιτεχνών (Art Residency) στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Χανίων – Ελαιουργείον. Η έκθεση συνδιοργανώνεται από την Περιφέρεια Κρήτης, την Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, τo Δήμο Πλατανιά, την αίθουσα τέχνης Match More και το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Χανίων – Ελαιουργείον.

Η Αίθουσα Τέχνης Match More δημιουργήθηκε το 2016 και στεγάζεται σε ένα σύγχρονο κτίριο στον Πλατανιά Χανίων. Διαθέτει πλήρως εξοπλισμένη αίθουσα εκθέσεων, εστιατόριο, άνετο parking και αποθηκευτικούς χώρους. Η Match More φιλοδοξεί τόσο να προάγει τη σύγχρονη τέχνη σε όλες τις διαφορετικές μορφές κι εκδοχές της που περιλαμβάνουν τη ζωγραφική, τη γλυπτική, τη φωτογραφία, τη χαρακτική, το σχέδιο, το βίντεο, τις εγκαταστάσεις και τις performances, όσο και να εκπροσωπεί Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες σε εγχώριες ή διεθνείς εκθέσεις τέχνης, φόρουμ πολιτισμού και εικαστικές δράσεις. Παράλληλα με την εκθεσιακή δραστηριότητα της η Αίθουσα Τέχνης Match More προγραμματίζει την ενεργή συμβολή της στην ανάπτυξη του ευρύτερου πολιτιστικού πλαισίου διοργανώνοντας εργαστήρια, διαλέξεις, δράσεις και παρουσιάσεις που αφορούν την τέχνη, τον τόπο και την πνευματική καλλιέργεια.

Το πρόγραμμα «ΧΑΝΙaRT – Εικαστικές Διαδρομές στο Νομό Χανίων» υλοποιείται από το «Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Χανίων – Ελαιουργείον» σε συνεργασία με την Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, όλους τους Δήμους του Νομού Χανίων και τους Πολιτιστικούς Φορείς που έχουν σκοπό τη διερεύνηση και ανάπτυξη του Πολιτισμού και των Καλών Τεχνών.

Στόχος του προγράμματος «ΧΑΝΙaRT – Εικαστικές Διαδρομές στο Νομό Χανίων» είναι να αναδείξει ο Νομός Χανίων το εικαστικό δυναμικό του και να καταστεί ένα από τα σημαντικά κέντρα εικαστικών δράσεων της Ελλάδας, μια αρένα νέων καλλιτεχνικών τάσεων και ένα φόρουμ εικαστικού διαλόγου και δημιουργίας, ένα χωνευτήρι αλληλεπιδράσεων μεταξύ των γηγενών πολιτιστικών αξιών και των διεθνών ρευμάτων πρωτοπορίας, το βήμα παρουσίασης των δράσεων και αναζητήσεων τόσο των Δασκάλων της Τέχνης όσο και των ευφάνταστων Νέων Δημιουργών.

Παράλληλα με την προβολή του τόπου και την ανάδειξη του ντόπιου πολιτιστικού δυναμικού, στόχος παραμένει η κατασκευή ενός διαδραστικού δικτύου επικοινωνίας μεταξύ όλων των Κρητών Εικαστικών Δημιουργών, της τοπικής κοινωνίας, της ευρύτερης καλλιτεχνικής κοινότητας και του παγκόσμιου πολιτιστικού ιστού.

H Μη Κερδοσκοπική Εταιρία Πολιτισμού «Ελαιουργείον – Εργοστάσιο Τέχνης» δημιουργήθηκε με σκοπό να σώσει από την ερήμωση και τον αφανισμό το Παλιό Ελαιουργείο του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζυμπραγού στο Νομό Χανίων της Κρήτης. Στόχος της είναι να στεγάσει στους χώρους του εκδηλώσεις πολιτισμού, μετατρέποντάς το σε έναν τόπο μνήμης και ένα πεδίο δράσεων στην ενδοχώρα του νησιού.

Το κτίριο του Παλιού Ελαιουργείου αποτελείται από τον κεντρικό οικοδομικό πυρήνα που κατασκευάστηκε με λιθοδομή τη δεκαετία του 1920 και από πτέρυγες - δορυφόρους κατασκευασμένες σε διαδοχικές οικοδομικές φάσεις ως τη δεκαετία του 1970. Το 1980 σταμάτησε η λειτουργία του ως λιοτρίβι και αφέθηκε να καταρρέει γοργά. Κατά την ανασυγκρότησή του στόχος ήταν η διατήρηση των πρωταρχικών υλικών του κτιρίου με τον αυθεντικό τεχνολογικό του εξοπλισμό με όσο το δυνατόν λιγότερες παρεμβάσεις. Ο μηχανικός εξοπλισμός του ελαιοτριβείου είναι Ελληνικής Κατασκευής(!) από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 και διατηρήθηκε σαν σημείο μνήμης και αναφοράς των αρχικών λειτουργιών του χώρου.

Σήμερα το «Ελαιουργείον - Εργοστάσιο Τέχνης» είναι ένας πολυδιάστατος πολιτιστικός οργανισμός. Απαρτίζεται από την «Πινακοθήκη Εικαστικών Τεχνών Χανίων» που στόχο της έχει τη διοργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και την παρουσίαση περιοδικών εικαστικών εκθέσεων, και το «Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Χανίων» που σκοπός του είναι η διαφύλαξη, η παρουσίαση και η ανάδειξη των μόνιμων συλλογών του «Ελαιουργείου» και η προώθηση μαζί με τη μελέτη των διαδραστικών επαφών της Σύγχρονης Τέχνης με τον Άνθρωπο. Παράλληλα από το «Ελαιουργείον - Εργοστάσιο Τέχνης» εκπορεύονται έξι μεγάλα προγράμματα Επικοινωνίας, Συνεργασίας, Ανάπτυξης & Πολιτισμού: 1.«Ο Δρόμος των Μουσείων», 2.«Ο Κύκλος των Φαραγγιών», 3.«ΧΑΝΙaRT – Εικαστικές Διαδρομές στο Νομό Χανίων», 4.«Τέχνη & Οίνος – Τα Οινοποιεία Δυτικής Κρήτης στηρίζουν τον Πολιτισμό», 5.«Δημιουργική Φιλοξενία Καλλιτεχνών – Olivepress Art Residency» & 6.«Το Βήμα της Τέχνης».

Το παλιό λιοτρίβι που αναγεννήθηκε σε «Εργοστάσιο Τέχνης», βρίσκεται στο χωριό Δρομόνερο, 33 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης των Χανίων (30 λεπτά με το αυτοκίνητο), πάνω στον οδικό άξονα που οδηγεί στο γραφικό ψαροχώρι του Λιβυκού Πελάγους με τις μαγικές παραλίες: την Παλαιόχωρα.