Artists' Books _ Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος): Μια Προσταγή Μεγάλη

Με αφορμή την συμπλήρωση 225+1 χρόνων από τη θανάτωση του Ρήγα Βελεστινλή - Φεραίου, Σέρβοι και Έλληνες καλλιτέχνες προσκλήθηκαν να δημιουργήσουν αντλώντας έμπνευση από τον βίο, την πολιτεία και κυρίως από το όραμα του Ρήγα.

• Χώρος: Βυζαντινός Πύργος της Γαλάτιστας
• Εγκαίνια: Παρασκευή 16 Μαίου 2025, 7μ.μ
• Διάρκεια:  16 Μαίου – 4 Αυγούστου 2025
• Ώρες λειτουργίας: Καθημερινά (εκτός Τρίτης) 8.30 π.μ.-3.30 μ.μ,
• Διοργάνωση: Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους και Δήμος Πολυγύρου
• Επιμέλεια: Θανάσης Ράπτης, Φωτογράφος & Sofya Yechina, Ζωγράφος
• Παραγωγή: κολεκτίβα αρτίστικα 'κούκος'
• Με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας

Συμμετέχουν:
Γιάννης Αναστασίου, Στεφανία Πατρικίου, Θανάσης Ράπτης, Γιώργος Πάλλης, Γιάννης Σταμενίτης, Ευθύμης Μουρατίδης, Γιάννης Χολογγούνης, Αργύρης Λιαπόπουλος, Βασίλης Καρκατσέλης, Νίκος Τερζής, Γεωργία Γρηγοριάδου, Θοδωρής Λάλος, Ζέφη Αθανασοπούλου, Ράνια Φραγκουλίδου, Ελεάννα Μπάρμπα, Βανέσσα Τουζλούκωφ, Έλενα Χατζηαθανασίου, Κριστιάνα Ηλιοπούλου, Σύνθια Γεροθανασίου, Γιάννης Μονογυός, Vana Urosevic, Zoran Todovic, Sofya Yechina, Goran Despotovski, Selman Trtovac, Sara Tanaskovic, Djordje Stanojevic, Bozidar Plazinic, Djordje Odanovic, Nikola Radosavljevic, Daniela Fulgosi, Gabrijela Bulatovic, Vessna Perunovich, Gordana Olujic, Boban Dosic, Gordana Kaljalovic-Odanovic, Nena Skoko Snezana

Η πρώτη έκθεση έγινε με επιτυχία τον Ιούνιο του 2024 στον εμβληματικό χώρο του Πύργου Νεμπόισα, στις όχθες του Σάββα ποταμού, στο Βελιγράδι, τόπο φυλάκισης, μαρτυρίου και θανάτωσης του Ρήγα από τους Οθωμανούς, με την αιγίδα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού Σερβίας και την υποστήριξη της Ελληνικής Πρεσβείας στο Βελιγράδι.

Στη συνέχεια φιλοξενήθηκε στο Ισλαχανέ, στη Θεσσαλονίκη, τον περασμένο Μάρτιο. Στο πλαίσιο αυτής της έκθεσης διοργανώθηκαν δύο εργαστήρια κατασκευής Artists' Books, όπου συμμετείχαν μαθητές Λυκείου και καλλιτέχνες. Οι δύο ομαδικές εργασίες παρουσιάζονται μαζί με τα υπόλοιπα έργα στην έκθεση.

Ο Ρήγας εμπνέεται από τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό και τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης και οραματίζεται τη δημιουργία μιας πολυεθνικής βαλκανικής επικράτειας που θα είναι απαλλαγμένη από τις αγκυλώσεις της οθωμανικής πολιτικής, που υπονομεύουν την οικονομική και πολιτική συγκρότηση των νέων κοινωνικών ομάδων, όπως αυτές διαμορφώνονται στην περιοχή κατά τα τέλη του 18ου αιώνα.

Aυτό τον ώθησε στη συγγραφή ή μετάφραση βιβλίων σε δημώδη γλώσσα και τη σύνταξη της Χάρτας, που τυπώθηκε το1797 σε 1220 αντίτυπα στο τυπογραφείο του J. Nitsch, σε δώδεκα φύλλα διαστάσεων περ. 70x50 εκ., με χαράκτη τον Franz Müller. Από αυτά σήμερα σώζονται 38 αντίτυπα στην Ελλάδα και 19 στον υπόλοιπο κόσμο, σε μεγάλες βιβλιοθήκες ή ιδιωτικές συλλογές.

Η Χάρτα καταλαμβάνει σημαντικό ρόλο στο σύνολο του εκπαιδευτικού και επαναστατικού έργου του μεγάλου εθνεγέρτη και αποτελεί το κορυφαίο επίτευγμα της λόγιας ελληνικής χαρτογραφίας του 17ου-18ου αι. Έχει μεγάλη καλλιτεχνική αξία, καθώς η ποιότητα του περιεχομένου είναι απαράμιλλη και η ίδια η εκτύπωση υψηλότατου επιπέδου. Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι η Χάρτα αποτελεί ένα από τα πρώτα δείγματα artist' book στη Νοτιανατολική Ευρώπη.

Αισθητικά τα έργα της παρούσας έκθεσης ακολουθούν την παράδοση του καλού, χειροποίητου βιβλίου του παρελθόντος, πριν από την εποχή της εκβιομηχάνισής του.

Οι πρόγονοι των εικαστικών βιβλίων όπως τα γνωρίζουμε σήμερα εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην Αγγλία την εποχή του William Blake (1757–1827).

Τα artists' books ολόκληρο τον 20ο αι. βρήκαν περίοπτη θέση σε όλα τα ευρωπαϊκά κινήματα της πρωτοπορίας. Τα συναντάμε και στα πρωτοποριακά κινήματα του ’60 σε Ευρώπη και Αμερική. Από το ξεκίνημα της δεκαετίας του '70 και μετά θεωρείται πλέον αυτόνομο είδος.