Τα κινήματα της Ρωσικής Πρωτοπορίας (1900-1930)

Το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης παρουσιάζει για τους καλοκαιρινούς μήνες νέα έκθεση έργων της ρωσικής πρωτοπορίας από τη συλλογή Κωστάκη στον εκθεσιακό χώρο της Μονής Λαζαριστών. Η έκθεση, η οποία θα διαρκέσει έως τις 28 Αυγούστου (ώρες λειτουργίας: Τρίτη- Κυριακή 11:00 – 19:00, Δευτέρα κλειστά), είναι σχεδιασμένη έτσι ώστε να παρουσιάζει τα κινήματα της ρωσικής πρωτοπορίας με χρονολογική σειρά στους δύο ορόφους της Μονής Λαζαριστών. Στο ισόγειο λειτουργούν δωμάτια αφιερωμένα στις άλλες τέχνες της περιόδου (Ποίηση, Θέατρο, Μουσική, Κινηματογράφος, Αρχιτεκτονική) όπου τονίζεται η συνέργεια των άλλων τεχνών με τις εικαστικές τέχνες. Με τον τρόπο αυτό παρουσιάζεται το φαινόμενο της οργανικής σύνθεσης των τεχνών που χαρακτηρίζει ευρέως την εποχή της ρωσικής πρωτοπορίας. Η έκθεση είναι εμπλουτισμένη με αρχειακό υλικό και κείμενα τεκμηρίωσης ενώ ειδική μνεία γίνεται στον συλλέκτη Γιώργο Κωστάκη.

Η έκθεση
Συγκεκριμένα, οι ενότητες της έκθεσης αναπτύσσονται ως εξής:

Η πρώτη ενότητα παρουσιάζει έργα επηρεασμένα από τον συμβολισμό, τον εξπρεσιονισμό και τον μετεμπρεσιονισμό, έργα που ανοίγουν το δρόμο στην πρωτοπορία που θα ακολουθήσει.

Στη συνέχεια παρουσιάζονται έργα που δηλώνουν τη σχέση των Ρώσων καλλιτεχνών με την ευρωπαϊκή τέχνη των δύο πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα, την επίδραση του κυβισμού και του φουτουρισμού, την αναζήτηση μιας νεωτερικότητας μέσα από την επαναπροσέγγιση της παράδοσης, την κατάργηση της γραμμικής εξέλιξης, νέες αισθητικές προτάσεις όπως η «Αναλυτική τέχνη» του Πάβελ Φιλόνοφ και η «Οργανική Παιδεία» του Μιχαήλ Ματιούσιν που βασίζονται στις θεωρίες ότι ο κόσμος είναι ένα αυστηρά δομημένο σύστημα που διέπεται από νόμους, κινείται αέναα και έχει τον δικό του βιολογικό ρυθμό ακόμη κι όταν πρόκειται για ανόργανη ύλη όπως είναι το κρύσταλλο ή η πέτρα.

Η επόμενη ενότητα παρουσιάζει έργα βασισμένα σε φιλοσοφικές θεωρίες για την τέχνη, με έμφαση στον σουπρεματισμό του Καζιμίρ Μαλέβιτς, που διερευνούν τρόπους διεύρυνσης της αντίληψης με τη βοήθεια της εικαστικής δημιουργίας που οδηγεί σε μια νέα πραγματικότητα στην οποία για να φτάσει κανείς πρέπει να απομακρυνθεί από την ορατή πλευρά της ζωής.

Στην έκθεση παρουσιάζονται και λιγότερο γνωστά κινήματα, όπως αυτά του «Κοσμισμού», του «Ηλεκτρο-οργανισμού» και του «Προβολισμού», τα οποία όμως συνέβαλαν ουσιαστικά στην εξέλιξη της εικαστικής νεωτερικότητας.

Ειδική ενότητα της έκθεσης είναι αφιερωμένη στο κίνημα του Κονστρουκτιβισμού, όπου παρουσιάζονται έργα που είναι συναφή με την ιδεολογία της Οκτωβριανής Επανάστασης και υποστηρίζουν μια υλιστική προσέγγιση της τέχνης που είναι ενταγμένη στο όραμα της αλλαγής του κόσμου.

Η τελευταία ενότητα παρουσιάζει έργα καλλιτεχνών που αρνήθηκαν να ενταχθούν στην αισθητική του σοσιαλιστικού ρεαλισμού παρά συνέχισαν μια δύσκολη και μοναχική πορεία καταθέτοντας με ιδιαίτερο τρόπο – είτε με την επιστροφή τους στην αναπαράσταση είτε όχι - τα παλαιότερα συμπεράσματα των πρωτοποριακών πειραμάτων.

Επιμέλεια: Μαρία Τσαντσάνογλου

Ξεναγήσεις
Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιούνται ξεναγήσεις τις παρακάτω ώρες και μέρες, ανοιχτές για το κοινό. Για περισσότερες πληροφορίες, τηλ. 2310 589141, 143 & 222

• Τετάρτη 29 Ιουνίου, 6 & 13 Ιουλίου και 17 & 24 Αυγούστου στις 12:00-13:00 και 17:30-18:30
• Κυριακή 3, 10, 17, 24 Ιουλίου στις 12:00-13:00

Συναυλία των Transcription Ensemble
Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθεί συναυλία με έργα των Georgy Catoire, Nikolai Roslavets, Arthur-Vincent Lourié, Sergei Prokofiev, Aleksandr Scriabin, Paul Juon από το γνωστό σχήμα κλασικής μουσικής Transcription Ensemble, την Πέμπτη 30 Ιουνίου στις 21:00 στον υπαίθριο χώρο της Μονής Λαζαριστών. Η είσοδος για τη συναυλία και την έκθεση θα είναι ελεύθερη για το κοινό, ενώ θα πραγματοποιηθεί ξενάγηση στις 20:00. Την ίδια μέρα η έκθεση θα παραμείνει ανοιχτή έως τις 22:30 το βράδυ.
Στη συναυλία θα παρουσιαστούν μουσικά έργα από την ιστορία της ρωσικής πρωτοπορίας. Θα πραγματοποιηθεί μία περιδιάβαση στα κινήματα της μουσικής ρωσικής πρωτοπορίας αντίστοιχη με αυτή της έκθεσης.

Το Transcription Ensemble, ένα από το πιο ενδιαφέροντα κι εξελισσόμενα μουσικά συγκροτήματα στην Ελλάδα, κατέχει μια σημαντική θέση στα καλλιτεχνικά δρώμενα με σημαντικές εμφανίσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Δημιουργήθηκε το 2007 από τους Χρήστο Γρίμπα, Νίκο Ζαφρανά, και Γιώργο Κανδυλίδη. Οι τρεις επιτυχημένοι σολίστ ανήκουν στη νέα γενιά Ελλήνων μουσικών που παρουσιάζουν έντονη καλλιτεχνική δραστηριότητα δίνοντας πολυάριθμα ρεσιτάλ και συναυλίες μουσικής δωματίου στην Ελλάδα, την Ευρώπη και τη Β. Αμερική.
Πρόσφατες εμφανίσεις του Ensemble περιλαμβάνουν το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης, τα Δημήτρια, τα Κυριακάτικα Πρωινά της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης, τις Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Ρόδου, την E.B.U. (European Broadcasting Union), την Tate Modern του Λονδίνου, το μουσείο Reina Sofia της Μαδρίτης κ.ά.
Μέσα από τη συναυλιακή του δραστηριότητα, το σύνολο στοχεύει στην ανάδειξη του πλούσιου ρεπερτορίου δημοφιλών έργων για τρίο, έργων σε μεταγραφή για μικρό σύνολο αλλά και έργων εκτός ρεπερτορίου με βαρύνουσα ιστορική και κοινωνικο-πολιτική σημασία.

Πρόγραμμα συναυλίας Transcription Ensemble
Πέμπτη, 30 Ιουνίου 2011 / ΚΜΣΤ, Μονή Λαζαριστών

Georgy Catoire (1861 – 1926)
Από το Trio Op. 14 για βιολί, βιολοντσέλο και πιάνο (1900)
Allegro moderato

Nikolai Roslavets (1881 – 1944)
Από τα 7 κομμάτια για βιολί και πιάνο (1929),
Etude (martelé), Poème romantique και Preludio

Arthur-Vincent Lourié (1892 – 1966)
Formen in der Luft (1915) για Πιάνο

Sergei Prokofiev (1891 – 1953)
Από τα Visions Fugitives, Op. 22
τα κομμάτια αρ. 1 (1917), 3 (1916), 5 (1915), 8 (1917), 13 (1916) και 15 (1917) στην αρχική μορφή τους για σόλο πιάνο και σε μεταγραφή για Τρίο με βιολί, βιολοντσέλο και πιάνο

Aleksandr Skriabin (1872 – 1915)
Etude Op. 2, No. 1 (1887) για σόλο πιάνο
σε μεταγραφή για Τρίο (1910) του Aleksandr Krein (1883 – 1951)

Paul Juon (1872 – 1940)
Trio Op. 60, για βιολί, βιολοντσέλο και πιάνο σε σολ ελάσσονα (1915)
Moderato assai
Andante cantabile
Risoluto, ma non troppo allegro
Το έργο του Paul Juon παρουσιάζεται σε πρώτη πανελλήνια εκτέλεση.