3 εκθέσεις για τα... Κουδούνια!

Το Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης συνεχίζοντας τις προσπάθειές του για την πέραν της «καταγραφής» φωτογραφία, συμμετέχει και εφέτος με μία σειρά φωτογραφικών δράσεων και εκθέσεων στο «4ο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Κωδωνοφορίας» και σας προσκαλεί στις παρακάτω εκθέσεις:

Κωδωνοφορίες II

την Τρίτη 7 Φεβρουαρίου 2017, στις 20:00, στο αίθριο στη ΧΑΝΘ, Νικολάου Γερμανού 1, εντός του κεντρικού κτιρίου της ΧΑΝΘ, στη Θεσσαλονίκη για τα εγκαίνια της θεματικής ομαδικής έκθεσης φωτογραφίας, με τίτλο: «Κωδωνοφορίες II». (Διάρκεια έως 27 Φεβρουαρίου)

Το Αίθριο, στο διατηρητέο κτήριο της ΧΑΝΘ, είναι ένα σκηνικό, με μουσικές που σας ταξιδεύουν, βασισμένο στο φώς της ανοιχτής οροφής, που θυμίζει αυλή. Φιλοξενεί εκδηλώσεις, φιλικές συγκεντρώσεις, εκθέσεις, παρουσιάσεις, θεατρικά δρώμενα και άλλα events.

Στην έκθεση συμμετέχουν:

Γιώργος Βασιλειάδης, Καλλιόπη Γκουλέτσου, Δημήτρης Δεσποινούδης, Γκέλη Δούμπη, Τάνια Ζώτου, Άννα Καλλίδου, Βασίλης Καρκατσέλης, Λευτέρης Μικρός, Εύη Μούρνου, Σούλα Παλέτζα, Γιάννης Πομάκης και η Μένη Σεϊρίδου.

Κουδουνοφόροι

Την Τρίτη 7 Φεβρουαρίου 2017, στις 20:00, στο Καφέ Νίκης 35 (Λεωφ. Νίκης 35) πραγματοποιούνται τα εγκαίνια της θεματικής έκθεσης φωτογραφίας, του Τηλέμαχου Γαροφαλλίδη, με τίτλο: «Κουδουνοφόροι». (Διάρκεια έως 15 Φεβρουαρίου)

Λίγα λόγια για την έκθεση

Η φωτογραφία από μόνη της είναι ΤΕΧΝΗ. Τέχνη έκφρασης αλλά και καταγραφής μιας πραγματικότητας. Στην φωτογραφία του Τηλέμαχου δεν υπάρχει αναπαράσταση ή μορφοποίηση πρώτης ύλης. Υπάρχει η καταγραφή και η διάσωση μιας ελάχιστης (από τα εκατομμύρια) στιγμής, ενός γεγονότος, και αυτή τη «διάσωση» επιθυμεί, μέσω της έκθεσης των φωτογραφιών του, να την ταξιδέψει στο χρόνο.

Φωτογραφία είναι ένα “κλικ” στον χρόνο που μένει όμως, ίσως, και για πάντα. Η καταγραφή του γεγονότος και της στιγμής που συγκίνησαν, που ερέθισαν το μάτι του φωτογράφου.

Αυτή η έκθεση είναι ένας άλλος τρόπος παρουσίασης μιας φωτογραφικής εικόνας, είναι ένας πειραματισμός που θέλει να προκαλέσει διάλογο με το κοινό της πόλης.

Η φωτογραφία από απλή καταγραφή, από ντοκουμέντο, επιζητά να γίνει κάτι περισσότερο, κάτι σαν εικαστικό έργο.

Κρατάει τα χαρακτηριστικά της, δεν αλλοιώνεται ψηφιακά όπως συνηθίζεται τελευταία, αλλά ζητά τη βοήθεια για την προβολή της και συνδιαλέγεται με άλλα υλικά. Ένας καμβάς ζωγραφικής επεξεργασμένος με ρητίνες και χρώματα γίνεται το backround επάνω στο οποίο θα λάμψει και αναδειχθεί η αρχική εικόνα, η κυρίως φωτογραφία.

Οι φωτογραφίες της έκθεσης είναι ένα κλικ στην παρέλαση των κουδουνοφόρων, που γίνεται στον παραλιακό δρόμο της Θεσσαλονίκης, από το Λευκό Πύργο μέχρι την Πλατεία Αριστοτέλους, κάθε τέτοια εποχή. Οι κουδουνοφόροι ταράζουν την ησυχία της πόλης συνδέοντας μας με το βαθύ παρελθόν, το θεό Διόνυσο και τις αρχαίες γιορτές αναγέννησης της φύσης. Είναι ένα πάντρεμα της «Σαλονίκης» με τις περιοχές της Ελλάδας και των Βαλκανίων που συνεχίζουν αυτό το έθιμο. Η πομπή των κουδονοφόρων είναι ένας θεσμός που μας ταξιδεύει στα χρώματα, τους ήχους και τις μουσικές, στα σύμβολα, στο αρχέγονο της ανθρώπινης ύπαρξης.

Με τον δικό τους τρόπο οι φωτογραφίες αποτυπώνουν αυτές τις μοναδικές στιγμές για την πόλη μας και συμβάλουν με τον τρόπο τους στη διαιώνιση αυτού του πανάρχαιου εθίμου.

Καθόλου τυχαία ο τόπος της έκθεσης βρίσκεται επάνω στην πορεία των κουδουνοφόρων.

Σύντομο βιογραφικό του Τηλέμαχου Γαροφαλλίδη

Γεννήθηκε, μεγάλωσε και δουλεύει σαν φωτογράφος στην Θεσσαλονίκη.

Σπούδασε φωτογραφία και κινηματογράφο. Με τον ερχομό της ψηφιακής εποχής μετεκπαιδεύτηκε στην ψηφιακή φωτογραφία. Παρακολούθησε και παρακολουθεί σεμινάρια με Έλληνες, Ευρωπαίους και Αμερικάνους φωτογράφους, πιστεύοντας ότι η Τέχνη και ειδικά αυτή της φωτογραφίας δεν είναι κάτι το στατικό αλλά κάτι που συνεχώς εξελίσσεται.

«Όλοι εμείς που την αγαπάμε έχουμε υποχρέωση να μην κωφεύουμε. Μαθαίνουμε, παρακολουθούμε τις εξελίξεις, τις εφαρμόζουμε στην πράξη, πειραματιζόμαστε» λέει.

Διακόσμησε με δουλειές του ξενοδοχεία, cafeé και bar ανά την Ελλάδα, βιβλιοπωλεία και… ένα μπακάλικο. Σε κάποια σπίτια, τοίχοι στολίζονται με φωτογραφίες του. Εφημερίδες, περιοδικά και εκθέσεις φιλοξένησαν κατά καιρούς φωτογραφίες του.

ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΟΥ ΚΟΥΔΟΥΝΙΟΥ

την Τετάρτη 8 Φεβρουαρίου 2017, στις 20:00, στο Αλατζά Ιμαρέτ, τα εγκαίνια της ομαδικής θεματικής έκθεσης φωτογραφίας, με τίτλο: «ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΟΥ ΚΟΥΔΟΥΝΙΟΥ» (Διάρκεια έως 26 Φεβρουαρίου)

Η έκθεση πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Δήμου Θεσσαλονίκης

Στην έκθεση συμμετέχουν:

Μανώλης Βάρνας, Δημήτρης Δεσποινούδης, Δημήτρης Δικμάνης, Τάνια Ζώτου, Τριάδα Μαραγκόζη, Νάνσυ Ντόκα, Παύλος Παπαδόπουλος, Καίτη Παπαναούμ, Σούλα Παλέτζα, Άγγελος Σοφιανίδης, Έλσα Τζιάνα, Αλέκα Τσιρώνη, Σταύρος Ξηρός, Αλεξάνδρα Φωτιάδου

Την έκθεση συνοδεύουν προβολές video για την κωδωνοφορία και εγκατάσταση/έκθεση μάσκας από τον γλύπτη Γιώργο Μαυρίκο. Ο Μαυρίκος (εμπνευσμένος από το «έθιμο») με οστά ζώων και φυσικά υλικά δημιουργεί μάσκες οι οποίες μεταδίδουν το βίαιο, ζωώδες, απειλητικό στοιχείο των βασικών ενστίκτων, ιδιαίτερα όταν τις χρησιμοποιεί στις performances του, δείχνοντας με πρωτόγονα άμεσο τρόπο, το πιο σκοτεινό ανθρώπινο ψυχικό υλικό.

Φωτογραφία και Κωδωνοφορία

Λίγα λόγια για την ανάγκη εμπλοκής της φωτογραφίας στα «λαϊκά δρώμενα»

Το Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης συνεχίζει και φέτος τη διπλή του προσπάθεια: ενημέρωση του κοινού για τα δρώμενα της Κωδωνοφορίας (προέλευση από τα βάθη της αρχαιότητας) και εμπλοκή των φωτογράφων στην αναπαράσταση των παραδοσιακών αυτών δρώμενων. Αυτή η προσπάθεια ακολουθεί δύο άξονες: τη διοργάνωση μιας ακόμη σειράς ομαδικών θεματικών φωτογραφικών εκθέσεων, εντός και εκτός έδρας, καθώς και ομαδικών θεματικών φωτογραφίσεων για την εξοικείωση των φωτογράφων με τις δυσκολίες του συγκεκριμένου αυτού είδους και τη δημιουργία νέου υλικού

Όπως θα περίμενε κανείς, οι σε εξέλιξη εκθέσεις στέκουν στο μεταίχμιο της ατομικής δημιουργίας, στο μεταίχμιο της συνεργασίας του παλαιού με το καινούργιο, στο μεταίχμιο της εναλλαγής, φυσικά και με βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιδιώξεις.Οι εκθέσεις που δημιουργούνται έχουν κεντρικούς ήρωες, αυτούς που ενδιαφέρονται και εργάζονται ακατάπαυστα για να περισυλλέξουν τα σκόρπια κομμάτια της παλαιάς και της νέας πολιτιστικής μας παράδοσης ή κληρονομιάς.

Οι φωτογράφοι ενώνουν τις δυνάμεις τους με τις ανά την επικράτεια τοπικές πρωτοβουλίες διαφυγής ή εμπλουτισμού του λεξιλογίου έκφρασης, κοινωνικής ενσωμάτωσης και διερεύνησης του εγώ. Οι φωτογράφοι, με μία παραδοσιακή τεχνική/αποστολή του μέσου (αυτή της αδιαμεσολάβητης καταγραφής των όσων συμβαίνουν γύρω τους) με τη συμμετοχή τους στην καταγραφή των δρώμενων, εμπλουτίζουν τα εκφραστικά τους μέσα προς νέες (ή μήπως ξεχασμένες;) πολιτιστικές κατευθύνσεις και δημιουργικές ενατενίσεις.

Η μακροχρόνια εμπλοκή των φωτογράφων με κάτι έξω από τις σύγχρονες αισθητικές πρακτικές της σημερινής τέχνης, είναι προφανές πως σε βάθος χρόνου, αποδίδει προς δύο κατευθύνσεις: με τον εμπλουτισμό της σημερινής θεματολογίας τους (δυνατότητες), αλλά και με μία πιο πολύμορφη σύμμειξη/ανάπτυξη των τεχνών (αναδημιουργία).

Μέσω του δημιουργικού ανάμειξης της φωτογραφίας με τα δρώμενα της δικής μας παράδοσης (που παραδοσιακά δεν την περιλαμβάνουν) ίσως λειτουργήσει μία άλλου τύπου ανάπτυξη και μια σε βάθος διάνθηση των παραδοσιακών πρακτικών και αξιών. Έχουμε ανάγκη μια νέα έμπνευση για μετεξέλιξη και των δύο πόλων αυτής της συνεργασίας, για μία αξιοποίηση των δημιουργημάτων του λαού, δίχως λαϊκισμούς,

Η νεώτερη των εικαστικών τεχνών η φωτογραφία καλείται να λειτουργήσει με θεματογραφία κάποια από τα παλαιότερα έθιμα της Ελληνικής υπαίθρου, τόσο ίδια, και τόσο διαφορετικά μεταξύ τους, να αναδείξει συνδέσεις και διαφοροποιήσεις. Η σημερινή φωτογραφική δημιουργία καλείται αφού ξεπεράσει το φολκλόρ, να βρεθεί σε συνομιλία με το πολιτιστικό ένστικτο του Έλληνα, και με μια άλλου τύπου καταγραφή ή φωτογραφία ντοκουμέντου να φέρει τις σύγχρονες δημιουργικές αξίες σε διάλογο με την μέθεξη της συν- μετοχής στην τέλεση.

Ας μην ξεχνάμε πως η άμεση συμμετοχή όλων, ίσως, είναι αυτό που έχει ανάγκη η χώρα μας στη νέα εποχή που ανέτειλε.

Βασίλης Καρκατσέλης

Καλλιτεχνικός διευθυντής

Του Φωτογραφικού Κέντρου Θεσσαλονίκης

Λίγα λόγια για 4o Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Κωδωνοφορίας, Θεσσαλονίκη 2017

«Οι δρόμοι του Κουδουνιού»

1-12 Φεβρουαρίου 2017, Θεσσαλονίκη

Η απαρχή του εθίμου της κωδωνοφορίας χάνεται στα βάθη των αιώνων και συναντά τις κοινότητες των ποιμένων και των αγροτών που, σε κάθε γωνιά του ευρωπαϊκού χώρου, είχαν έναν κοινό φόβο: εκείνο της κακής σοδειάς, και μία κοινή ελπίδα: την πλούσια συγκομιδή. Μέσα από δραματικές παραστάσεις με συλλογικές μεταμφιέσεις με μάσκες, δέρματα ζώων, κουδούνια, επιδίωκαν να εξευμενίσουν τις μυστηριακές δυνάμεις που επηρεάζουν τη γονιμότητα στη φύση και να απομακρύνουν με τρόπο εκκωφαντικό τους κακούς δαίμονες που την εμποδίζουν. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την ιεροπραξία έχει το κουδούνι. Στο μαγικό του ήχο ο άνθρωπος απέδιδε υπερφυσικές ιδιότητες που πίστευε ότι συνέβαλαν στην προστασία της επιβίωσης της κοινότητας.

Έθιμα της κωδωνοφορίας τελούνται μέχρι και σήμερα σε όλη την Ελλάδα και την Ευρώπη. Σύγχρονοι τελεστές, που ευλαβικά κρατούν τα έθιμα τους προσκυνώντας τον Άγιο τους, χαιρετώντας του νεκρούς τους, χορεύοντας και πανηγυρίζοντας ακόμη διονυσιακά, προσθέτοντας συχνά στη θεατρολογία των εθίμων τους σύγχρονα στοιχεία. Είναι μαγικό το πόσο ίδιοι και πόσο διαφορετικοί είναι μεταξύ τους οι σύγχρονοι κωδωνοφόροι. Είναι συγκινητικό να διακρίνει κανείς κοινά στοιχεία ανάμεσα σε ομάδες κωδωνοφόρων που ζουν εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά και δεν έχουν έρθει ποτέ μεταξύ τους σε επαφή, αλλά με το ίδιο πάθος, την ίδια ορμή, τον ίδιο παλμό και την ίδια ένταση δονούν τα κουδούνια τους για να εξευμενίσουν τις δυνάμεις του κακού.

Αυτή είναι και η κινητήρια δύναμη των «Δρόμων του Κουδουνιού». Η επιθυμία να ενώνονται οι δρόμοι των κωδωνοφόρων, μία φορά το χρόνο, σε μία μεγάλη συνάντηση σε μία κοινή πομπή στην πόλη της Θεσσαλονίκης, δημιουργώντας ένα ψηφιδωτό από χρώματα, μάσκες, μεταμφιέσεις, μουσικές και φυσικά από την απόλυτη δύναμη του ήχου χιλιάδων κουδουνιών που δονούνται όλα μαζί. Και αυτές οι συναντήσεις να αποτελέσουν μία μοναδική ευκαιρία διερεύνησης των εθίμων της κωδωνοφορίας στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

Τον Φλεβάρη του 2017 θα είναι η 4η χρονιά που θα πραγματοποιηθεί το Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Συνάντησης Κωδωνοφόρων, αναμένοντας να φιλοξενήσει 1500 τελεστές από την Ελλάδα και την Ευρώπη. Οι εκδηλώσεις του Φεστιβάλ θα διαρκέσουν 12 ημέρες και περιλαμβάνουν καλλιτεχνικές εικαστικές δράσεις που εμπνέονται από το έθιμο της κωδωνοφορίας, προβολές ταινιών, εκθέσεις φωτογραφίας, workshops, θέατρο σκιών «Ο Καραγκιόζης κωδωνοφόρος» κ.α.. Στις 12 Φεβρουαρίου οι εκδηλώσεις κορυφώνονται με τη μεγάλη πομπή των κωδωνοφόρων που ξεκινάει από το Λευκό Πύργο και καταλήγει στην Πλατεία Αριστοτέλους, όπου η κάθε ομάδα κωδωνοφόρων παρουσιάζει για 15 περίπου λεπτά το έθιμό της στο κοινό. Όλες οι δράσεις του Φεστιβάλ έχουν ως στόχο να συνδέσουν την παράδοση στα δρώμενα της κωδωνοφορίας στην Ελλάδα με τα αντίστοιχα του Ευρωπαϊκού χώρου και να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης στους σύγχρονους καλλιτέχνες να προσεγγίσουν μέσα από την τέχνη τους και με τη δική τους δημιουργική ματιά τα έθιμα των κωδωνοφόρων.

Το φεστιβάλ διοργανώνεται από την ομάδα δράσης «Οι δρόμοι του Κουδουνιού» υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, του Δήμου Θεσσαλονίκης και στηρίζεται από σημαντικούς φορείς της πόλης.

Λίγα λόγια για το χώρο όπου εκθέτουμε

Το Αλατζά Ιμαρέτ (Τουρκικά: Alaca Imaret) , που σημαίνει «Πολύχρωμο άσυλο», ή Ισ(χ)άκ Πασά Τζαμί, είναι τζαμί του 15ου αιώνα και βρίσκεται στην οδό Κασσάνδρου βορειανατολικά της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου, στη Θεσσαλονίκη.
Σύμφωνα με επιγραφή στην είσοδο του κτηρίου, το Αλατζά Ιμαρέτ ιδρύθηκε το Φεβρουάριο του 1484 από τον Ινογκιολού Ισ(χ)άκ Πασά, ο οποίος ήταν Μεγάλος Βεζίρης επί Μωάμεθ Β' και (αργότερα επί Βαγιαζίτ Β') βαλής της Θεσσαλονίκης.
Ο χώρος λειτουργούσε ως ιμαρέτ (πτωχοκομείο), μεντρεσές (ιερατική σχολή) και χώρος προσευχής ενώ έλαβε σταδιακά τη σημερινή του μορφή. Το όνομα Αλατζά τα οφείλει στον πολύχρωμο μιναρέ του (αλατζά=χρωματιστός). Για την εύρυθμη λειτουργία του ιδρύματος, ο κτήτοράς του, παραχώρησε μεταξύ άλλων σημαντικό χρηματικό ποσό αλλά και τα μισά έσοδα από τη φορολόγηση της Γαλάτιστας της Χαλκιδικής. Μάλιστα, κατά τον 17ο αιώνα το Αλατζά Ιμαρέτ είχε αναδειχτεί ως ένα από τα σημαντικότερα ιδρύματα της πόλης. Το 1970, με αφορμή την κατάρρευση του βόρειου τμήματος του προστώου κατά το προηγούμενο έτος, πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά έργα συντήρησης τα οποία επαναλήφθηκαν το 1993-1996, περίοδο κατά την οποία έγινε μεταξύ άλλων και αποκατάσταση της εξωτερικής τοιχοποιίας.
Το μνημείο ανακαινίστηκε και στερεώθηκε με τη φροντίδα του Δήμου Θεσσαλονίκης. Σήμερα το Αλατζά Ιμαρέτ βρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση και χρησιμεύει ως εκθεσιακός χώρος στον οποίο λαμβάνουν χώρα διάφορες εκδηλώσεις και περιοδικές εκθέσεις.

Μορφή

Το κτίριο έχει σχήμα ανεστραμμένου Τ με κεντρικό χώρο, δύο μεγάλους θόλους, πλάγια διαμερίσματα στη δυτική πλευρά και κιονοστήρικτη στοά. Ο κεντρικός χώρος του κτιρίου ήταν ο χώρος προσευχής, ενώ στους τέσσερις παράπλευρους γινόταν η διδασκαλία και τα συσσίτια. Εσωτερικά μια μεγάλη καμάρα χωρίζει το χώρο αυτό σε δύο τετράγωνα τμήματα, που το καθένα είναι στεγασμένο με τρούλο. Στο μνημείο υπήρχε πλούσια εσωτερική ανάγλυφη διακόσμηση και ζωγραφική. Διασώζεται ένα μέρος της στους θόλους (γεωμετρικά συμπλέγματα), στα «σφαιρικά τρίγωνα» ιδιαίτερα του δεύτερου τρούλου και στους τοίχους, όπου υπάρχουν και ρήσεις από το κοράνι. Στο βάθος του κεντρικού χώρου, απέναντι από την εισοδο και στον τοίχο που βρίσκεται προς την μεριά της Μέκκα, υπάρχει το Μιχράμπ. Στα βόρεια και στα νότια, υπάρχουν από δύο μικρότεροι τετράγωνοι χώροι στεγασμένοι με τρούλους. Στα δυτικά μπροστά στην κύρια είσοδο, υπάρχει ανοιχτή στοά με τόξα που στηρίζονται σε εξι κίονες. Η στοά είναι καλυμμένη με πέντε τρούλους, από τους οποίους ο κεντρικός είναι ο ψηλότερος. Στη βορειοδυτική γωνία του κτιρίου σώζεται η βάση, κατασκευασμένη με ορθογώνιους πωρόλιθους.
Η ονομασία Αλατζά Ιμαρέτ οφείλεται στους πολύχρωμους λίθους (alaça) σε ρομβοειδή σχήματα που κοσμούσαν το μιναρέ του τζαμιού. Από τον πολύχρωμο μιναρέ σήμερα σώζεται μόνο η βάση του. Η τοιχοποιία είναι ιδιαίτερα επιμελημένη: ορθογώνιοι πωρόλιθοι περίκλειστοι με πλίνθους.