Άγιο Όρος. Ένας τόπος κατάληξης

Με μια τεχνική της φωτογραφίας η οποία ξεκίνησε να χρησιμοποιείται το 19ο και στις αρχές του 20ού αιώνα επιλέγει να μας παρουσιάσει το μεγαλύτερο μέρος των εικόνων του από το Άγιο Όρος ο Πολωνός φωτογράφος Τόμας Μοζίνσκι. Πρόκειται για την τεχνική του  διχρωμικού κόμμεος, η οποία προσδίδει μια εικαστική διάσταση στις ασπρόμαυρες φωτογραφίες του, που παραπέμπουν σε ζωγραφικό πίνακα. Στην έκθεση ο θεατής έχει την ευκαιρία να δει φωτογραφίες από τα έξι ταξίδια του δημιουργού στο Άγιο Όρος (2001-2003, 2007-2009), με τους ανοιχτούς χώρους, τις μοναδικές θέες, ουρανούς και θάλασσες να κυριαρχούν στα θέματά του. Η ιδιαιτερότητα του έργου του έγκειται στον τρόπο που ο ίδιος αντιλαμβάνεται την ιερότητα του τόπου, καθώς στήνει το φακό του με θρησκευτική αισθαντικότητα μπροστά σε τοιχογραφίες, εικόνες, εικονοστάσια, προσκυνητάρια, νάρθηκες και τρούλους. Δεν είναι τυχαίο ότι, όπως λέει και ο ίδιος, δεν παύει να επιστρέφει στον τόπο που φωτογραφίζει – στο Άγιο Όρος στην παρούσα περίπτωση – προσπαθώντας να αποτυπώσει την ουσία του κάθε χώρου, να συλλάβει το νόημα ενός τόπου που, παρά τις συνεχείς αλλαγές, συνεχίζει να υπάρχει στο χρόνο.

Tomasz Mościcki
Γεννήθηκε το 1965. Σπούδασε στην Κρατική Ακαδημία Θεάτρου της Βαρσοβίας. Ξεκίνησε να ασχολείται με τη φωτογραφία το 1980, ενώ είναι ένας από τους λίγους Πολωνούς φωτογράφους που χρησιμοποιεί την τεχνική του διχρωμικού κόμμεος. Έχει παρουσιάσει τη δουλειά του στην Πολωνία και το εξωτερικό και έχει επιμεληθεί πολλές εκθέσεις. Είναι ο συγγραφέας δύο βιβλίων. Ζει στη Βαρσοβία και εργάζεται ως φωτογράφος, δημοσιογράφος και κριτικός θεάτρου.
fotomost.acn.waw.pl

Ο τόπος κι εγώ

«Στα φοιτητικά μου χρόνια έπρεπε να διαβάσω το  À la recherche du temps perdu του Marcel Proust. Έπειτα συζητήσαμε το αποτέλεσμα της ανάγνωσης αυτού του αριστουργήματος – αλλά το τελικό συμπέρασμα που ειπώθηκε από τον καθηγητή μας (έναν από τους πιο έξυπνους ανθρώπους που γνώρισα ποτέ στη ζωή μου) ήταν ένα είδος γρίφου, ενός γρίφου που μπόρεσα να λύσω πολύ αργότερα στη ζωή μου: οι τόποι υπάρχουν μόνο στο χρόνο, όχι στο χώρο. Αυτή η αλήθεια αποδείχτηκε πολύ φανερά όταν ήμουν στην πιο ώριμη μου ηλικία και είδα πολλούς από τους γνωστούς μου τόπους προφανώς αμετάβλητους. Αλλά αυτοί δεν ήταν οι ίδιοι τόποι πλέον. Άλλοι άνθρωποι, άλλο πνεύμα. Κάτι χάνεται – ακόμη κι αν το τόπος είναι φυσικώς ο ίδιος. Αλλά χωρίς όλο αυτό το «κάτι», δεν είναι ο ίδιος τόπος.
Ίσως αυτός είναι ο λόγος που έχω επιλέξει το τοπίο ως το βασικό μου θέμα. Μπορεί να φαίνεται παράδοξο: το τοπίο είναι σε συνεχή αλλαγή, διαφορετικό φως, χρώματα, σύννεφα… Αυτό είναι αλήθεια, αλλά στη δουλειά μου προσπαθώ να συλλάβω κάτι που μπορώ να ονομάσω για τον εαυτό μου «η ουσία του χώρου», κάτι δυνατότερο και πιο μόνιμο από τις σκιές του Πλάτωνα στον τοίχο του σπηλαίου. Ζηλεύω τους συναδέλφους μου που ταξιδεύουν για το «ουσιώδες» σε άλλα μέρη του κόσμου, τραβώντας χιλιάδες εικόνες και δημιουργώντας μια ιστορία από αυτή την εικονογραφική αφθονία. Ακόμη πιστεύω ότι το να πεις μια καλή ιστορία για τον ΤΟΠΟ θέλει χρόνο και προσπάθεια. Γι’ αυτό και συνεχίζω να έρχομαι σε τόπους που φωτογραφίζω. Οι εικόνες μου από τον Άθω είναι το αποτέλεσμα αυτών των επιστροφών, της διείσδυσης στον τόπο, το να τον κοιτάζω από πολλές γωνίες, με διαφορετικό φως, ατμοσφαιρικές συνθήκες – το να φιλτράρω την υπερβολή και να κρατάω ό,τι κατά τη γνώμη μου είναι η ουσία. Κάποιες φορές οι θεατές μου κοιτώντας τη μεταβλητή τονικότητα των εκτυπώσεών μου, τους «υπερβολικούς», «θεατρικούς» φωτισμούς (κατά κάποιο τρόπο από το επάγγελμά μου είμαι άνθρωπος του θεάτρου…) με ρωτάνε: «Πού είναι αυτό ή το άλλο μέρος;» - κι εγώ συνήθως απαντώ: μην το ψάχνετε στους χάρτες. Αυτοί οι τόποι είναι μόνο στο κεφάλι μου, ακόμη κι αν πραγματικά υπάρχουν κάπου. Αλλά δεν είναι ποτέ πραγματικά έτσι. Οι τόποι δεν υπάρχουν στο χώρο. Υπάρχουν στο μυαλό μας.»
Tomasz Mościcki

Επιμέλεια έκθεσης: Νίνα Κασσιανού
Με την υποστήριξη της Πρεσβείας της Πολωνικής Δημοκρατίας